گونشلی

مقدمه

ازآن جا كه همواره توجه به موضوعات و پژوهش‌های علمی همراه با پدیده‌ها و نیازهای هر عصر بوده است، امروزه نیز توجه به مسایل زنان و مطالعات پیرامون آنها ونیاز به پژوهش علمی دررابطه با آن به صورت یك امر ضروری ظاهر شده است. موضوعی كه تقریباً تا مدتی پیش به دلایل خاص فرهنگی، تاریخی وشاید به خاطر عدم شناخت و اهمیت آن نقش چندانی در مطالعات علوم انسانی نداشته است، اكنون بخشی از كل رشته‌های علوم انسانی را به خود اختصاص داده است و از مباحث پر رونق در محافل علمی و اجرایی در سطح ملی و بین‌المللی گردیده است.

در این راستا توجه به حقوق زن، به عنوان بخشی از مطالعات زنان به دلیل اهمیت بنیادی كه در وضعیت زنان در عرصه‌های گوناگون دارد قابل تتبع بیشتری می‌باشد.از طرفی حقوق زن در مقایسه با سایر نظام‌های حقوقی مربوط به افراد شكل خاص خود را نیز دارد و آن به دلیل تنوع جنبه‌های حقوقی مربوط به آن است به طوری كه درمیان كلیه شاخه‌های علم حقوق برای خود جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا زنان علاوه بر این كه نیمی از جمعیت هر جامعه را تشكیل می‌دهند، طیف وسیعی از اقشار گوناگون جامعه را نیز در بر می‌گیرند.بدین ترتیب حقوق زن ضمن این كه از جنبه حقوق بین‌المللی و حقوق داخلی قابل بررسی است، به طور مستقیم و غیرمستقیم با تمام زمینه‌های حقوقی و به عبارتی با كل علم حقوق در ارتباط است.

فهرست مطالب
عنوان                                                                          صفحه
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. ۱

بخش اول – بررسی اشتغال زنان از دیدگاههای مختلف

فصل اول – اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی
گفتار اول- وضعیت اشتغال زنان ازنگاه آمار ………………………………………. ۱۰

بند اول- اشتغال زنان در دنیا …………………………………………………….. ۱۳

الف – میزان اشتغال زنان در دنیا …………………………………….. ۱۳

ب- اشتغال زنان دنیا در بخشهای مختلف ………………………… ۱۸

بند دوم- اشتغال زنان درایران …………………………………………………… ۲۲

الف – میزان اشتغال زنان در ایران…………………………………… ۲۲

ب- اشتغال زنان ایران دربخشهای مختلف ……………………….. ۲۵

گفتار دوم – موانع اشتغال زنان ………………………………………………………….. ۲۹

بند اول- موانع اجتماعی …………………………………………………………….. ۳۰

الف- طرز فكر وباورهای اجتماعی……………………………………. ۳۰

ب – سنتها وآداب و رسوم اجتماعی………………………………….. ۳۱

ج – ازدواج ومسئولیتهای خانوادگی ………………………………….. ۳۳

د- عدم تمایل كارفرمایان نسبت به استخدام زنان………………. ۳۴

بند دوم- موانع فرهنگی  ……………………………………………………………. ۳۵

الف – موانع آموزشی ……………………………………………………… ۳۵

ب – ضعف خودباوری و اتكاء به نفس از سوی زنان ………… ۳۷

ج – عدم تمایل مردان به كار زنان در محیط های مختلط ……. ۳۸

بند سوم- موانع اقتصادی ………………………………………………………….. ۳۹

الف – ركود اقتصادی …………………………………………………….. ۳۹

ب – شغل محسوب نكردن برخی از فعالیتهای زنان…………….. ۳۹

ج – اختلاف دستمزد ……………………………………………………….. ۴۰

فصل دوم – اشتغال زنان از دیدگاه اسلام واسناد بین المللی
گفتار اول- اشتغال زنان از دیدگاه اسلام ………………………………………………. ۴۲

بند اول- كار در اسلام ………………………………………………………………. ۴۳

الف – كار درآیات قرآن كریم ………………………………………….. ۴۳

ب- كار در سنت وروایات ………………………………………………. ۴۵

ج – كار از دیدگاه فقهی……………………………………………………. ۴۷

بند دوم – موضع اسلام در خصوص وضعیت شغلی زنان …………….. ۴۸

الف – اشتغال زنان درقرآن …………………………………………….. ۴۸

ب – اشتغال زنان در سنت وروایات………………………………….. ۵۰

ج – اشتغال زنان در فقه …………………………………………………. ۵۳

۱-   ضرورت ملاحظه مقتضیات زمان ومكان در استنباط

مقررات اسلامی  ………………………………………………………. ۵۵

۲- عقل،مبنای استنباط منابع فقهی ……………………………… ۵۷

گفتار دوم – بررسی اشتغال زنان در اسناد بین المللی …………………………. ۵۹

بند اول – مقاوله نامه های سازمان بین المللی كار ………………………… ۵۹

الف – مقاوله نامه شماره (۱۱۱)………………………………………… ۶۰

ب- مقاوله نامه شماره (۱۰۰)…………………………………………… ۶۱

ج – مقاوله نامه های شماره (۱۲۲) و(۱۴۲)‌…………………………. ۶۱

د- مقاوله نامه شماره (۱۰۳)……………………………………………. ۶۲

بند دوم – اسناد بین المللی حقوق بشر …………………………………………. ۶۴

الف – منشور ملل متحد……………………………………………………. ۶۴

ب – اعلامیه های حقوق بشر …………………………………………… ۶۴

۱- اعلامیه جهانی حقوق بشر …………………………………….. ۶۴

۲- اعلامیه اسلامی حقوق بشر …………………………………… ۶۵

ج – میثاق های بین المللی حقوق بشر…………………………………. ۶۶

۱- میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی ……………………. ۶۶

۲- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی.. ۶۶

د- كنوانسیون های بین المللی حقوق بشر …………………………. ۶۷

۱- كنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان …………….. ۶۷

۲- كنوانسیون حقوق سیاسی زنان …………………………….. ۶۹

بخش دوم – بررسی اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در كنوانسیون (CEDAW) و قوانین موضوعه ایران

فصل اول – بررسی اصول عمومی مرتبط با حقوق اشتغال زنان

گفتار اول – حق اشتغال به عنوان یك حق لاینفك حقوق انسانی……………… ۷۲

بند اول – حق اشتغال در كنوانسیون (CEDAW) ……………………………… 72

الف – مقصود كنوانسیون از رفع تبعیض و تساوی زن و مرد …….. ۷۲

ب- مفهوم حق اشتغال از دیدگاه كنوانسیون …………………….. ۷۶

بند دوم-حق اشتغال در قانون اساسی ایران…………………………………. ۷۷

الف – بررسی حقوق زن از منظر برخی اصول قانون اساسی ۷۷

۱-   رعایت كرامت انسانی و عدالت فردی واجتماعی در

مورد زنان……………………………………………………………….. ۷۷

۲- تساوی حقوق زن ومرد درقانون اساسی ……………….. ۷۹

ب- بررسی حق اشتغال زنان از دید برخی اصول قانون اساسی     ۸۰

گفتار دوم – حق برخورداری از فرصت‌های شغلی یكسان ……………………… ۸۱

بند اول – حق برخورداری ازفرصت‌های شغلی یكسان دركنوانسیون

(CEDAW)…………………………………………………………………………………………….. 81

بند دوم- حق برخورداری از فرصت‌های شغلی یكسان در قوانین موضوعه

ایران …………………………………………………………………………………………………. ۸۲

الف – اصل برابری ورود به خدمت عمومی طبق قانون استخدام

كشوری………………………………………………………………………………………………. ۸۳

ب – ایجاد فرصت‌های یكسان برای اشتغال زنان ……………….. ۸۴

گفتار سوم – حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل……………………………………….. ۸۶

بند اول- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در كنوانسیون (CEDAW)…… 87

بند دوم- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در قوانین موضوعه ایران ۸۸

بند سوم -  محدودیتهای موجود بر آزادی انتخاب شغل زنان ……….. ۸۹

الف – محدودیتهای عمومی ……………………………………………… ۸۹

۱- عدم مخالفت با اسلام …………………………………………… ۸۹

۲- عدم مخالفت با مصالح عمومی ………………………………. ۹۰

ب- محدودیتهای اختصاصی……………………………………………. ۹۰

۱-   اشتغال به كارهای زیان آور،خطرناك، سخت وحمل  بار

بیش از حد ………………………………………………………………. ۹۰

۲- اشتغال به شغل منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات زن …….. ۹۱

گفتار چهارم – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام وامنیت شغلی ………… ۹۵

بند اول- حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام ……………………………… ۹۵

الف – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام در كنوانسیون (CEDAW) … 95

ب- حق برخورداری برابر از ارتقاءمقام در قوانین موضوعه  ایران……… ۹۶

بند دوم – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی……………………………. ۹۹

الف – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در كنوانسیون  (CEDAW) …. 99

ب – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در قوانین موضوعه  ایران….. ۱۰۰

گفتار پنجم –حق دریافت مزد مساوی و برخورداری از تامین اجتماعی……. ۱۰۲

بند اول – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كارمساوی ……………….. ۱۰۲

الف – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كار مساوی در

كنوانسیون (CEDAW)…………………………………………………………………………….. 102

ب – حق دریافت مزد مساوی در مقابل كارمساوی درقوانین

موضوعه ایران……………………………………………………………………………………. ۱۰۴

بند دوم – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر ……………………….. ۱۰۶

الف – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر در كنوانسیون

(CEDAW) …………………………………………………………………………………………… 107

ب- حق برخورداری از تامین اجتماعی برابردرقوانین موضوعه

ایران………………………………………………………………………………………………….. ۱۰۸

فصل دوم – بررسی اصول اختصاصی مرتبط با حق اشتغال زنان

گفتار اول – ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان …………… ۱۱۵

بنداول- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در

كنوانسیون (CEDAW)…………………………………………………………………………….. 116

بند دوم- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در قوانین

موضوعه ایران…………………………………………………………………………………… ۱۱۷

گفتار دوم – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران

بارداری و زایمان ………………………………………………………………………………. ۱۱۸

بند اول – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران

بارداری و زایمان در كنوانسیون (CEDAW)……………………………………………… 119

بند دوم – استفاده از مرخصی و برخورداری از حقوق و مزایای

دوران بارداری و زایمان در قوانین موضوعه ایران ……………………………….. ۱۲۳

گفتار سوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین ………………………………………… ۱۳۳

بند اول –ارائه خدمات حمایتی به والدین در كنوانسیون (CEDAW)…….. 133

بند دوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین در قوانین موضوعه ایران… ۱۳۷

گفتار چهارم- برخورداری از حمایت در زمان بارداری…………………………… ۱۴۲

بند اول- برخورداری از حمایت درزمان بارداری در كنوانسیون (CEDAW)…. 142

بند دوم – برخورداری از حمایت درزمان بارداری در قوانین موضوعه

ایران………………………………………………………………………………………………….. ۱۴۳

بخش سوم – بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی در كنوانسیون (CEDAW) وقوانین موضوعه ایران

فصل اول- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در كنوانسیون (CEDAW)

گفتار اول – برابری زن و مرد به تصدی مشاغل مهم دولتی وسیاسی

در كنوانسیون(CEDAW)………………………………………………………………………. 150

بند اول- برابری زن به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح

ملی ……………………………………………………………………………………………………. ۱۵۹

بند دوم – برابری زن ومرد به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در

سطح بین المللی …………………………………………………………………………………. ۱۵۹

الف – توصیه كلی شماره ۸………………………………………………. ۱۶۰

ب –توصیه كلی شماره ۱۰……………………………………………….. ۱۶۳

گفتار دوم – اتخاذ تدابیری خاص درجهت گسترش حضور زنان در مناصب

مهم دولتی و سیاسی …………………………………………………………………………. ۱۶۴
بند اول- اتخاذ تدابیری خاص در سند كنفرانس جهانی زن- نایروبی………. ۱۶۴

بند دوم- اتخاذ تدابیری خاص در سند كنفرانس جهانی زن- پكن……. ۱۶۶

فصل دوم- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در قوانین موضوعه ایران

گفتار اول – جایگاه زنان در نهاد رهبری ………………………………………………. ۱۷۷

بند اول – رهبری ………………………………………………………………………. ۱۷۷

بند دوم- شورای رهبری …………………………………………………………… ۱۷۹

بندسوم – مجلس خبرگان……………………………………………………………. ۱۸۲

گفتار دوم – جایگاه زنان در قوای سه گانه(مجریه، مقننه،قضائیه) ………….. ۱۸۴

بند اول- جایگاه زنان در قوه مجریه…………………………………………….. ۱۸۴

الف – ریاست جمهوری……………………………………………………. ۱۸۴

ب – وزارت …………………………………………………………………… ۱۸۹

بند دوم- قوه مقننه ……………………………………………………………………. ۱۹۰

الف- مجلس شورای اسلامی …………………………………………… ۱۹۰

ب- شورای نگهبان ………………………………………………………… ۱۹۱

بند سوم – قوه قضائیه ………………………………………………………………. ۱۹۴

الف- قضاوت ………………………………………………………………… ۱۹۴

ب – ریاست قوه قضائیه …………………………………………………. ۲۰۲

گفتار سوم – جایگاه زنان در نیروهای مسلح ………………………………………. ۲۰۳

بند اول- ارتش………………………………………………………………………….. ۲۰۶

بند دوم – نیروی انتظامی …………………………………………………………… ۲۰۷

بند سوم- سپاه پاسداران …………………………………………………………… ۲۰۹

نتیجه…………………………………………………………………………………………………. ۲۱۳
پیوست ……………………………………………………………………………………………… ۲۲۳
فهرست منابع  ……………………………………………………………………………………. ۲۵۷
فهرست جداول

جدول شماره ۱: نرخ مشاركت نیروی كاربه تفكیك جنس در كشورهای مختلف جهان طی سالهای ۹۸-۱۹۸۹      ۱۵

جدول شماره ۲: میزان فعالیت زنان (نرخ مشاركت) در مقاطع ده ساله در ایران     ۲۳

جدول شماره ۳: توزیع نسبی جمعیت فعال برحسب مناطق به تفكیك جنس طی       سالهای ۷۵-۱۳۵۵     ۲۵

جدول شماره ۴: توزیع نسبی جمعیت شاغل دربخشهای عمده فعالیت برحسب مناطق به تفكیك جنس طی سالهای۷۵-۱۳۵۵………………………………………………………………………………….. ۲۷

جدول شماره ۵:توزیع مستخدمان كشوری دروزارتخانه ها وموسسات مشمول وغیرمشمول قانون استخدام كشوری برحسب جنس درسالهای ۱۳۶۵ و۱۳۷۴  ۲۸

دانلود فایل