گونشلی

فهرست مطالب

مقدمه:
تاریخچه مختصر:
بخش نخست : جامعه بین المللی و سلاحهای هسته ای
فصل اول – انواع سلاحهای هسته ای و اثرات آن
مبحث اول: ساختمان اتم و شكافت هسته آن
مبحث دوم – ساختمان سلاحهای هسته ای و انواع آن
مبحث سوم: انواع سلاح های هسته ای
گفتار اول: شكافت هسته ای و اولین نسل از سلاحهای هسته ای
گفتار دوم: جوش هسته ای و دومین نسل از سلاحهای هسته ای
گفتار سوم: بمب نوترونی: سومین نسل سلاحهای هسته ای
گفتار چهارم: نسل جدید سلاح های هسته ای و استراتژی امنیت ملی آمریكا
فصل دوم – اثرات سلاحهای هسته ای
مبحث اول: هیروشیما و ناگازاكی و ویرانی دو شهر
مبحث دوم: آثار بمب هیدروژنی و وقوع جنگ جهانی سوم
مبحث سوم: پیامد های مخرب چرنوبیل
مبحث چهارم: سلاح های كشتار جمعی، انرژی اتمی و چالش های جهان امروز
مبحث پنجم: رژیم های كنترل تسلیحات كشتار جمعی و تكامل آن در نظام بین المللی
فصل سوم- اقدامات جامعه بین المللی در محدودیت و ممنوعیت سلاحهای هسته ای
مبحث اول: آژانس بین المللی انرژی اتمی
مبحث دوم – معاهدات منعقده در زمینه سلاحهای هسته ای
فصل چهارم: معاهدات دو جانبه درباره كاهش و محدودیت سلاحهای هسته ای
مبحث اول: سالت ۱ (مذاكرات محدودیت تسلیحات استراتژیك):
مبحث دوم: سالت ۲:
مبحث سوم: معاهده امحای موشكهای میان برد و برد كوتاه:
مبحث چهارم: استارت ۱ (مذاكرات كاهش تسلیحات استراتژیك):
مبحث پنجم: استارت ۲:
فصل پنجم: معاهدات چند جانبه در خصوص سلاحهای هسته ای
مبحث اول: معاهدات مربوط به عدم گسترش سلاحهای هسته ای:
فصل ششم : مقوله ای درباره سلاح هسته ای در كره شمالی و واكنش های دیپلماتیك
مبحث اول: لیبی
مبحث دوم: نگرانی آمریكا و گزینه نظامی برای مقابله با برنامه اتمی كره شمالی
فصل هفتم: معاهدات مربوط به منع استقرار سلاحهای هسته ای در مناطقی كه تحت حاكمیت هیچ دولتی نیست.
مبحث اول: معاهده قطب جنوب:
مبحث دوم: معاهدات مربوط به فضای ماورای جو:
مبحث سوم: معاهده ممنوعیت استقرار سلاحهای هسته ای در بستر دریا، كف و زیر اقیانوس:
مبحث چهارم: معاهدات مربوط به منع استقرار سلاحهای هسته ای در سایر مناطق
فصل هشتم: سایر اقدامات جامعه بین المللی
مبحث اول: قطعنامه های مجمع عمومی و عرف بین المللی
مبحث دوم: درخواست نظر مشورتی توسط سازمان بهداشت جهانی از دیوان بین‌المللی دادگستری:
مبحث سوم: درخواست نظر مشورتی توسط مجمع عمومی ملل متحد از دیوان بین المللی دادگستری:
مبحث چهارم: تضمین های امنیتی قدرت های هسته ای از منظر حقوق بین الملل

بخش دوم : ایران و چالش های هسته ای
فصل اول: پایبندی به قوانین، اصرار بر كسب حق مشروع
مبحث اول: ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی
مبحث دوم: پیشنهاد تازه ایران به آژانس بین المللی انرژی اتمی
مبحث سوم: امنیت جمهوری اسلامی ایران در برابر آزمایشات هسته‌ای هند و پاكستان
مبحث چهارم: تحلیلی در خصوص اسرائیل و دارا بودن سلاح اتمی و خطر بالقوه در خاورمیانه
فصل دوم : كاربرد سلاح هسته‌ای در شرایط حاد دفاع مشروع:
مبحث اول : دفاع مشروع و اصل ضرورت و تناسب
مبحث دوم: انرژی هسته ای و جایگاه آن در ایران
مبحث سوم: آمریكا، ایران و تحلیل وضعیت موجود
مبحث چهارم : پروتكل الحاقی آژانس بین المللی انرژی اتمی
مبحث پنجم : متن كامل پیمان منع گسترش سلاحهای هسته ای
نتیجه گیری:

فهرست منابع:
الف) كتابها
ب) آرای دیوان بین الملل دادگستری
پ) مقالات
ت) قطعنامه های مجمع عمومی و شورای امنیت
ج )‌مواضع دولتها
س ) روزنامه ها و نشریات فارسی:

بخش نخست

جامعه بین المللی و سلاحهای هسته ای

در طول نیم قرنی كه از اختراع سلاح هسته ای می گذرد، برخی دولتها در پی كسب این سلاح برآمدند و در عین حال در جهت تكامل و هرچه قدرتمند تر و مؤثرتر نمودن این سلاح نیز گام برداشته اند. به موازات این اقدامات، كوششهایی نیز در جهت محدودیت و ممنوعیت این سلاح به عمل آمد و برخی دولتها سعی كردند تا از طریق انعقاد معاهدات و یا ایجاد عرفی در این زمینه، مانع از كاربرد مجدد این سلاح شوند. در این گفتار، به مجموع این تلاشها نظر خواهیم افكند و بدین منظور در بخش نخست، به ساخت سلاح هسته ای، انواع آن و آثار مخرب این سلاح می پردازیم و خواهیم دید كه این سلاح به چه نحوی مسیر تكاملی خود را طی كرد. همچنین به كوششهای به عمل آمده در جهت ممنوعیت این سلاح خواهیم پرداخت و طی آن بررسی معاهدات دو و چند جانبه، قطعنامه های مجمع عمومی و عرف و توسل به دیوان بین المللی دادگستری خواهیم پرداخت. در بخش دوم سعی بر آن آمده است كه موضوع ایران در برابر سلاحهای هسته ای و تحولات روز مورد بررسی قرار گیرد.

فصل اول – انواع سلاحهای هسته ای و اثرات آن

مبحث اول: ساختمان اتم و شكافت هسته آن

در سال ۱۹۱۳، دانشمندی دانماركی به نام نیلزبور، مدلی برای ساختمان اتم پیشنهاد نمود كه به علت سادگی آن، امروزه نیز برای شرح ساختمان اتم به زبان ساده به كار می رود.

بر اساس این مدل، هر اتم از یك هسته و الكترونهایی تشكیل می شود كه در اطراف هسته و به دور آن، در گردش می باشند. هسته تنها  فضای اتم را اشغال می كند، هرچند كه اكثریت وزن اتم در همین هسته می باشد. در داخل هسته، پروتونها و نوترونها جای دارند. بار الكتریكی پروتون مثبت است و نوترونها فاقد بار الكتریكی می باشند. وزن پروتونها و نوترونها تقریباً برابر است. الكترون دارای بار منفی است و تنها  پروتون وزن دارد. از آنجا كه در هر اتم، تعداد الكترونها و پروتونها با یكدیگر برابر است، همدیگر را از نظر بار الكتریكی خنثی نموده و بنابراین بار الكتریكی هر اتم خنثی است.

در نگاه نخست به نظر می رسد كه پروتونها كه دارای بار مثبت می باشند، باید به علت دافعه ناشی از یكسان بودن بارهای خود، یكدیگر را دفع كنند و هسته متلاشی شود، ولی به علت وجود نوترونها در هسته، پروتونها دركنار یكدیگر باقی می مانند و در حقیقت، نوترونها به عنوان سیمان در هسته اتم عمل می كنند. با این حال، به تدریج كه تعداد پروتونها افزایش می یابد، دافعه بین آنها نیز زیادتر می شود و در كنار هم باقی ماندن پروتونها مشكل تر می گردد. اورانیوم چنین حالتی دارد. اتم اورانیوم به دو صورت در طبیعت موجود است و از این روی اصطلاحاً گفته می شود كه دارای دو ایزوتوپ می باشد. یكی از ایزوتوپهای اورانیوم، ۱۴۶ نوترون دارد. این ایزوتوپ دیگر اورانیوم، ۳ پروتون كمتر دارد و اورانیوم – ۲۳۵ نام دارد. این ایزوتوپ تنها ۷/۰% از اورانیوم طبیعی را تشكیل می دهد و بقیه اورانیوم طبیعی، اورانیوم – ۲۳۸ است. علت محدودیت اورانیوم – ۲۳۵ در طبیعت، ناپایداری هسته این ایزوتوپ می باشد.

سنگ معدن اورانیوم از معادن سطحی و یا زیرزمینی استخراج می شود. ایالات متحده امریكا، افریقای جنوبی، شوروی سابق و استرالیا دارای معادن غنی اورانیوم می باشند. پس از استخراج، سنگ معدن اورانیوم در آسیابهای مخصوصی خرد می شود و به صورت ماسه در می آید. سپس، سنگ معدن خرد شده را در حلالهای شیمیایی مخصوصی حل می كنند و اكسید اورانیوم به دست می آورند. این تركیب كه اصطلاحاً كیك زرد نامیده می شود، ۸۵% اورانیوم دارد. علاوه بر كیك زرد، ماسه اضافی نیز باقی می ماند كه سمی و حاوی مواد رادیو اكتیو است. از یك معدن اورانیوم، هر ساله بطور متوسط ۱۰۰۰ تن اورانیوم به دست می آید كه این خود مستلزم استخراج ۲۵۰٫۰۰۰ تن سنگ معدن اورانیوم می باشد. سپس از اورانیوم به دست آمده كه ۳/۹۹% آن را اورانیوم – ۲۳۸ تشكیل می دهد، اورانیوم – ۲۳۵ را كه در ساختن سلاح اتمی به كار می رود، جدا می كنند. این عمل، تغلیظ اورانیوم نامیده می شود.

همان طور كه گفته شد، اورانیوم – ۲۳۵ نسبت به اورانیوم – ۲۳۸ ناپایدار تر است. اگر یك نوترون آزاد به هسته اتم اورانیوم – ۲۳۵ برخورد كند، اورانیوم – ۲۳۶ به وجود می آید. این اورانیوم بسیار ناپایدار است و به سرعت شكسته می شود.

این فرایند شكافت هسته (فیسیون) نامیده می شود و در نتیجه آن، انرژی بسیار عظیمی آزاد می شود كه اصطلاحاً انرژی هسته ای نامیده می شود. در نتیجه شكافت هسته اورانیوم، دو مادة دیگر به وجود می آید، یكی با ۳۸ پروتون و ۵۲ نوترون كه “استرونتیم” نامیده می شود و ۳ نوترون آزاد نیز تولید می گردد.

مبحث دوم – ساختمان سلاحهای هسته ای و انواع آن

تا پیش از ارائه فرضیه اینشتین، تنها ۵ نوع عمدة انرژی برای بشر شناخته شده بود كه عبارت بودند از: انرژی مكانیكی، انرژی گرمایی، انرژی نوری، انرژی الكتریكی و انرژی شیمیایی. تا این هنگام بشر دریافته بود كه انرژی موجود از بین نمی رود و نمی توان انرژی جدیدی را نیز به وجود آورد، بلكه انرژی شیمیایی موجود در این ماده به انرژی گرمایی و نوری تبدیل می شود و یا در لامپ، انرژی الكتریكی به انرژی نوری و گرمایی مبدل می گردد.

اینشتین با ارائه فرضیه خود، راه را برای كشف انرژی ششم گشود: انرژی هسته ای. او معتقد بود كه بین ماده و انرژی در جهان تعادلی وجود دارد، انرژی و ماده قابل تبدیل به یكدیگر هستند و هیچ كدام در جهان از بین نمی روند. اگر از كل مواد، مقداری ماده كم شود به انرژی تبدیل می گردد و همین امر در خصوص عكس آن نیز صادق است. وی همچنین معتقد بود كه مقدار بسیار كمی ماده می تواند انرژی بسیار عظیمی تولید نماید. این فرضیه، مورد انتقاد بسیاری از دانشمندان واقع شد و حتی گروهی نیز كه آن را پذیرفتند، اثبات عملی آن را غیر ممكن می دانستند. دانشمندان و محققان بسیاری انرژی و توان خود را صرف اثبات و یا رد این فرضیه نمودند و سرانجام، فیزیكدانی ایتالیایی به نام انریكو فرمی، دستگاهی ساخت و به كمك آن، فرضیه اینشتین را اثبات نمود. این دستگاه “راكتور هسته ای” نام دارد.

مبحث سوم: انواع سلاح های هسته ای

گفتار اول: شكافت هسته ای و اولین نسل از سلاحهای هسته ای

اگر اورانیوم – ۲۳۵ به مقدار كافی در اختیار باشد و در یكی از هسته ها شكافت رخ دهد، نوترون حاصله به هسته دیگری برخورد می كند و باعث ایجاد شكافت در آن هسته می گردد و مجدداً نوترون حاصله به هسته دیگری برخورد می كند و این چرخه همچنان ادامه می یابد. به این زنجیره اصطلاحاً “عكس العمل زنجیره ای” گفته می شود. واكنش در هر هسته اتم تنها  ثانیه طول می كشد. در ۱۶ ژوئن ۱۹۴۵ در صحرایی در نیومكزیكو ، اولین انفجار هسته ای با رمز “تری نیتی” انجام شد و سه هفته بعد، اولین بمب اتمی ساخته شده از اورانیوم – ۲۳۵، هیروشیما را با خاك یكسان كرد. قدرت این بمب معادل ۱۳ كیلوتن تی.ان.تی بود و به این ترتیب، اولین نسل از سلاحهای هسته ای به وجود آمد كه به “سلاح اتمی” معروف شد.

اورانیوم – ۲۳۵ تنها ماده ای نیست كه از آن در ساخت سلاح اتمی استفاده می شود. اگر نوترونی به هسته اورانیوم – ۲۳۸ برخورد كند، هسته ای با یك نوترون اضافی تشكیل می شود و این هسته از خود، اشعه بتا صادر می كند و با این عمل، تبدیل به پلوتونیم – ۲۳۹ می شود. حال اگر نوترونی به پلوتونیم – ۲۳۹ برخورد كند، زنجیره واكنشهایی همانند آنچه در اورانیوم – ۲۳۵ رخ داد، به وقوع می پیوندد كه منجر به انفجار هسته ای می شود. در روز ۹ اوت ۱۹۴۵، بمب اتمی ساخته شده از پلوتونیم – ۲۳۹ بر روی ناگازاكی پرتاب شد. كه قدرتی تقریباً معادل ۲۲ كیلو تن تی.ان.تی داشت. قدرت سلاحهای هسته ای نسل اول، معمولاً بین ۱۰ تا ۱۰۰ كیلوتن تی.ان.تی. می باشد. ولی شكافت هسته تنها شیوه ای نیست كه از آن برای آزاد كردن انرژی هسته ای استفاده می شود. دانشمندان با كوشش بسیار شیوه دیگری را نیز ابداع نمودند: جوش هسته ای.

دانلود فایل