پیشگفتار

 مطالب این مجموعه با عنوان بررسی تزئینات و نقوش مسجد جامع یزد گردآوری شده و سعی بر آن بوده تا جایی كه متون تاریخی باقیمانده و منابع و سوابق تاریخی مسجد جامع یزد اجازه داده است به ذكر توضیحاتی راجع به مصالح و كتیبه‌ها و تاریخ بنای آن و تغییرات ایجاد شده بر آن در طول سالیان، بپردازیم.

اگر چه نقوش شكل گرفته بر آن به طور عموم در تمام بناهای اسلامی ایران به چشم می‌خورد ولی خالی از لطف نبود كه به بررسی تزئینات این مجموعه بپردازیم زیرا مجموعه بنای مسجد جامع یزد در شهری است كه دارای بافت  سنتی دست نخورده‌ای نسبت به بناهای شهرهای دیگر  است، با این حال بناهای باستانی و اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند كه معماران تلاشگر و هنرمند با اطلاعات و دانش معماری بالا به تأسیس بناها همت گمارده‌اند.

حال چه به صورت تحقیق دانشگاهی یا هر عنوان دیگری قطعاً علاقه و توجه شخصی و میل به دانستن در مورد این مطلب مرا  بر آن داشت تا مروری هر چند اندك بر این پیشینة عظیم تاریخی داشته باشم و به این مسیر رنگارنگ قدم گذاشته و هنر گوشه دیگری از این سرزمین را ورق بزنیم، وارد فضای زیبا و ملكوتی شویم از داخل مقرنسها عبور كنیم و ایوانها را پشت سر گذارده و راه پر پیچ و خم نقوش اسلیمی و ختایی را گرفته از داخل بوته‌ها گذشته و مناره ها را دور بزنیم تا شاید نفحه‌ای از روح خلاق و ذوق هنری معمار و نقشبند این بنا از روح خسته ما گذر كند و جانی تازه به ما ببخشد.

به هر حال دیدن و مشاهده كردن این گونه هنرهای تاریخی كه از سالیان باقی مانده شاید تلنگری باشد برای تمامی از تلاش افتادگان راه هنر و بروز خلاقیت و پشتكار.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                         صفحه

- فصل اول

مسجد در معماری ایران………………………………………………………………. ۵

عملكردهای مساجد مختلف…………………………………………………………. ۷

خصوصیات فضاهای كالبدی مسجد………………………………………………. ۹

- فصل دوم

مسجد جمعه یزد………………………………………………………………………… ۱۵

مسجد جامع قدیم……………………………………………………………………….. ۱۶

مسجد جامع نو…………………………………………………………………………… ۱۹

كتیبه‌ها ………………………………………………………………………………………

فضای جلوخان ………………………………………………………………………….. ۲۶

سردر و پیش درگاه……………………………………………………………………… ۲۸

دهلیز (كریاس) ………………………………………………………………………….. ۳۱

منار…………………………………………………………………………………………… ۴۲

شبستان شرقی …………………………………………………………………………… ۴۳

شبستان غربی…………………………………………………………………………….. ۴۴

شبستان شاهزاده………………………………………………………………………….. ۴۴

صحن داخلی……………………………………………………………………………… ۴۴

ایوان اصلی…………………………………………………………………………………. ۴۵

زیر گنبد …………………………………………………………………………………… ۴۷

دالانها و شاه نشینهای متصل به ایوان……………………………………………… ۴۹

در و درگاههای شمالی و غربی ……………………………………………………. ۵۰

پایاب ……………………………………………………………………………………….. ۵۱

سنگهای قبر غیره منصوب ………………………………………………………….. ۵۱

كتابخانه ……………………………………………………………………………………. ۵۲

- فصل سوم

تزیین در معماری ………………………………………………………………………. ۵۵

انواع تزئینات……………………………………………………………………………… ۵۹

كتیبه‌ها ……………………………………………………………………………………… ۵۹

تزئینات هندسی …………………………………………………………………………. ۶۱

تزئینات گیاهی ………………………………………………………………………….. ۶۲

نكاتی راجع به تزئینات ……………………………………………………………….. ۶۵

تأثیر رنگ در تزئین معماری………………………………………………………… ۶۹

بررسی رنگها …………………………………………………………………………….. ۷۱

رنگ سفید ………………………………………………………………………………… ۷۲

رنگ آبی……………………………………………………………………………………. ۷۲

رنگ قرمز………………………………………………………………………………….. ۷۴

رنگ زرد…………………………………………………………………………………… ۷۵

رنگ سبز…………………………………………………………………………………… ۷۷

كنارهم قرارگیری رنگها ……………………………………………………………… ۷۷

معماری و نگارگری …………………………………………………………………… ۷۹

نگاهی به اشكال هندسی و تطابق آنها با رنگهای اصلی……………………… ۸۰

رنگها در شب…………………………………………………………………………….. ۸۱

جلوه رنگ در كاشی معرق…………………………………………………………… ۸۲

طلوع و غروب……………………………………………………………………………. ۸۲

مفهوم نقوش……………………………………………………………………………… ۸۳

- فصل چهارم

مصالح تزئینات در مسجد جامع یزد ……………………………………………… ۹۰

آجر………………………………………………………………………………………….. ۹۱

گچ…………………………………………………………………………………………… ۹۳

سنگ………………………………………………………………………………………… ۹۴

چوب………………………………………………………………………………………… ۹۵

كاشی………………………………………………………………………………………… ۹۵

تاریخچة ظهور و انحطاط…………………………………………………………….. ۹۶

انواع كاشی ……………………………………………………………………………….. ۹۸

مقرنس……………………………………………………………………………………… ۹۹

پیوست ۱

پیوست ۲

تصاویر پروژه عملی

دانلود فایل