چكیده

 روان‌شناسی دین ، بررسی مسئله دین است از جنبه درونی و فردیِ آن . این گستره سعی می كند با تحلیل روانی انسان ( از طریق روان‌شناسی ) ، ریشة پیدایش دین و همین‌طور پیامدهای این گرایش را مورد مطالعه قرار دهد. در این باب ، نظریه های موافق و مخالف بسیاری ارائه شده است .

علل و انگیزه های بروز دیدگاه روان‌شناسانه دین ، سیر تاریخی آن ، تئوری‌ها و نظریه های قابل توجه در این زمینه ، همچنین پیامدهای تبیین شخصی و روانی دین كه از مهم‌ترین آنها می توان به پلورالیسم دینی اشاره كرد ، درفصل اول این رساله مورد مداقه قرار گرفته است .

از مهم‌ترین و محوری ترین مسائل مورد بحث در روان‌شناسی دین ، می‌توان از بحث ‘تجربه دینی’ نام برد كه به عنوان گوهر و اساس این دیدگاه ،‌ مورد توجه و دقت نظر متفكرین ،‌ متألهان و همچنین روان‌شناسان قرار گرفته است . یكی از مهم‌ترین فرضیه های مورد بررسی در این مبحث ، معرفت ‌زایی تجربیات دینی است و اینكه آیا تجربه دینی می‌تواند از لحاظ معرفت‌شناسی ، عینیت داشته باشند ؟

بیان نظریات مختلف در مورد این مسئله ، كه در فصل دوم به آنها اشاره شده ، تا حدودی اظهار نظر در مورد آن را آسان می‌نماید .

نقد و بررسی موضوع نیز ، همراه با بیان نظرات متفكرین معاصر و نتیجه گیری كلی از بحث ، اجمالاً‌ در فصل پایانی رساله آمده است .

ما حصل بحث :

ـ روان‌شناسی دین ، نگاهی درونی ، روانی و فردی به دین است ، بدون در نظر گرفتن جنبه های اجتماعی ، فرهنگی و … آن .

ـ تبیین شخصی و درونی دین ، از بسیاری از تعارضات میان عقاید دینی و سایر ابعاد زندگی جلوگیری كرده و خواه و ناخواه ،‌ اصطكاك همیشگی میان دین و علم را
از بین می‌ برد.

ـ از طریق ارجاع تجربیات شخصی و فردی به پیش فرض‌های دینی و زمینه های مذهبی افراد ، تجربیات دینی قابل تعریف بوده و به عنوان مهم‌ترین عامل تحویل دین به روان‌شناسی ، مورد بررسی و دقت نظر قرار می گیرد .

فهرست مطالب
مقدمه ………………………………………………………………………………… ۱
فصل اول
رابطه روانشناسی و دین ………………………………………………………… ۱۱
تعریف دین  ……………………………………………………………………… ۱۵
بررسی تئوریهای روانشناسانة دین  …………………………………………… ۲۱
ـ تئوری تحولی پیاژه  ………………………………………………………… ۲۲
ـ تئوری اریكسون  ……………………………………………………………. ۲۵
ـ آلپورت   ……………………………………………………………………… ۲۷
ـ یونگ  ………………………………………………………………………… ۳۰
ـ هیوم  ………………………………………………………………………….. ۳۵
ـ فروید  ………………………………………………………………………… ۴۲
علل گرایش به دین   ……………………………………………………… ۴۷
پیامدهای گرایش به دین  ………………………………………………… ۵۰
ـ جیمز…………………………………………………………………………… ۵۱

تجربة‌ دینی  ……………………………………………………………………… ۵۹
تعارض علم و دین ……………………………………………………………… ۶۰
كثرت‌گرایی دینی   ……………………………………………………………… ۶۸
فصل دوم
تعریف تجربة دینی ……………………………………………………………… ۷۶
پیشینة تاریخی تجربة دینی   …………………………………………………… ۷۹
اقسام تجربة دینی   ……………………………………………………………… ۸۳
دیدگاههای مختلف در مورد انواع تجربه‌های دینی ………………………… ۸۶
ـ تجربة دینی نوعی احساس است  ………………………………………… ۸۶
ـ تجربة‌ دینی نوعی تجربة مبتنی بر ادراك حسی است  ………………… ۹۵
ـ تجربة دینی ارائه نوعی تبیین مافوق طبیعی است  ……………………… ۹۸
نمونه‌های تجربة دینی ………………………………………………………… ۱۰۴
آیا تجربه‌های دینی هستة مشتركی دارند …………………………………… ۱۱۸
تجربه‌های عرفانی ……………………………………………………………… ۱۲۰
ـ آیا تجارب عرفانی معرفت‌زا است ……………………………………… ۱۳۱

آیا تجربة‌ دینی می‌تواند اعتقاد دینی را توجیه كند ………………………… ۱۳۵
فصل سوم
نگاهی نقادانه به موضوع ……………………………………………………… ۱۴۹
ـ تقدم شرك بر یكتا پرستی………………………………………………… ۱۶۴
ـ موهوم پنداری باورهای دینی  …………………………………………… ۱۶۵
ـ گناه نخستین………………………………………………………………… ۱۶۶
ـ خدای پدرگونه  …………………………………………………………… ۱۶۷
ـ مفهوم جنسیت   …………………………………………………………… ۱۶۸
ـ تعمیم ناروا  ………………………………………………………………… ۱۷۰
فهرست منابع و مآخذ (فارسی) …………………………………………… ۱۸۰
فهرست منابع و مآخذ (انگلیسی) ………………………………………… ۱۸۴
چكیده انگلیسی………………………………………………………………… ۱۸۵

دانلود فایل