گونشلی

پیشگفتار

زمانیكه از ادبیات عصرنهضت سخن می گوییم، بیشتر افراد چنین گمان می كنند كه در این دوره تمامی ادیبان و شاعران از هر آنچه كه رنگ و بوی ادبیات كلاسیك داشت ،گریزان شدند و علیه سبك قدیم شوریدند؛ اما با مطالعه بیشتر و عمیق تر پی می بریم كه در عصر نهضت ادبی ، استادانی وجود داشتند كه بر اصالت عربی و اسلوبهای كهن اجدادشان سخت پایبند بودند.

اینان توانایی و مهارت بسیاری در زمینه های مختلف ادبیات و نیز علوم بلاغی و لغوی داشتند و بر حفظ آنها تاكید می كردند.از جمله این اساتید،”شیخ ناصیف یازجی” را می یابیم كه كمتر كسی به شناخت این ادیب و شناساندن سبك و آثار وی پرداخته است.

شیخ ناصیف در سال ۱۸۰۰م در لبنان میان خانواده ای اصیل متولد شد . او از همان كودكی به آموختن علم و ادب پرداخت و از ده سالگی به سرودن شعر روی آورد.بیشتر اشعار این استاد در زمینه حكمت و رثا است. او هیچگاه ابزار مدح را در راه چاپلوسی و كسب مال دنیا به خدمت نگرفت.بسیار بر حفظ ارزشهای ملی – عربی پایبند بود و در تمام ظواهر زندگی اش  به واقع عمل می نمود.

یازجی تمام عمرش را صرف مطالعه و تحقیق و تالیف كرد وچنان شهرتی كسب نمود كه دانشجویان و اساتید از اقصی نقاط كشورهای عربی به سوی او می آمدندتا از سرچشمه دانش او جرعه ای نوشند.

شیخ ناصیف فرزندانی نیك تربیت نمود كه برخی از آنها در زمینه شعر و ادب مشهور می باشند. از جمله فرزندان او “شیخ ابراهیم یازجی” است كه راه پدر را ادامه داد.

شیخ ناصیف بجز مجال ادب در زمینه صرف و نحو و علوم بلاغی و منطق و طب و موسیقی از خود آثار ارزنده ای بجا گذاشت.

اما در زمینه ادبیات ،مقامات او در خور توجه می باشد. كتاب “مجمع البحرین ” شامل شصت مقامه است كه به شیوه مقامات حریری نگاشته شده است. این كتاب مجموعه لغوی عجیب و با ارزشی می باشد كه در بر دارنده حوادث تاریخی و تفاصیل دقیقی راجع به آداب و رسوم عربها در زندگی و منش و جنگها و افتخارات آنهاست.همچنین پر از ضرب المثل و معما می باشد.

بجز مجمع البحرین ،یازجی دیوان شعری از خود به جا گذاشت كه موضوعات مختلفی چون غزل ، مدح،رثا ،حكمت و تاریخ شعری را در بر می گیرد. ولی در مجموع می توان گفت دیوان وی رنگ و بوی حكمت دارد چرا كه شیخ علاوه بر آنكه قصاید مستقلی در زمینه حكمت سروده ، در مدح ها دو رثاهایش هم حكمت بسیاری آورده است . شبخ ناصیف در اشعارش بسیار رهروی متنبی می باشد .او متنبی را بسیار دوست می داشت و سبك وی را تقلید نمود . بنابراین اشعار یازجی به همان سبك قدیم سروده شده است و در نهایت جزالت و فخامت لفظ و معنا می باشد .

این رساله شامل چهار فصل می باشد :

فصل اول به اوضاع سیاسی ،اجتماعی ،ادبی و فرهنگی جهان عرب در قرن  نوزدهم به صورت مجمل پرداخته شده است .

در فصل دوم زندگی « شیخ ناصیف یازجی » و آثار وی مورد برسی قرار گرفته است .

در فصل سوم به صورت مجزا مقامات شیخ – كه اثر گرانبهایی است- و نیز سبك شیخ در مقامات آمده است .

و در فصل آخر دیوان شعری شیخ همراه با ترجمه برخی اشعار وی و بیان برخی نكات بلاغی مورد كنكاش واقع شده است .

در پایان از تمامی اساتید ارجمندم به خصوص استاد محترم جناب آقای دكتر جعفری و استاد گرامی جناب آقای دكتر شایگان مهر نهایت تشكر  را دارم ، ونیز بسی لازم است از سر كار خانم وحدانی استاد محترم دانشگاه پیام نور و دانشگاه آزاد واحد مشهد كه مرا از راهنمایی بی شائبه شان  بهره مند نمودند تقدیر و تشكر نمایم .

در ضمن از كتابداران محترم آستان قدس رضوی و كتابخانه دانشكده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد و از تمام دوستان عزیزم كه مرا در این مهم یاری رساندند از جمله خانم حاتمی كمال تشكر را دارم  و از خداوند برای تمام این بزرگواران توفیق روز افزون خواستارم .

فهرست

عنوان                                                                                    صفحه

چكیده

پیشگفتار

بخش اول:اوضاع سیاسی ، اجتماعی، فرهنگی و ادبی

 جهان عرب و لبنان در قرن نوزدهم

-اوضاع سیاسی

- اوضاع اجتماعی

- اوضاع فرهنگی و ادبی

بخش دوم: نگاهی به زندگی و آثار ناصیف یازجی

فصل اول:تاریخچه زندگی ناصیف یازجی

-        اصل خاندان

-        در دربار امیر بشیر شهابی

-        زندگی ناصیف در بیروت

-        وفات یازجی

-        مقام و منزلت ناصیف یازجی

فصل دوم:گذری بر آثار شیخ ناصیف یازجی

بخش سوم:بررسی مجمع البحرین

فصل اول: ویژگی مقامات

فصل دوم:برگزیده ای از مقامات شیخ ناصیف یازجی

-        المقامه الطبیه

-        المقامه العقیقیه

-        المقامه النجدیه

بخش چهارم: پژوهشی در دیوان یازجی

فصل اول:ویژگیهای شعر ناصیف

فصل دوم:اغراض شعری

-        مدح

-        رثا

-        حكمت

-        غزل

-        تاریخ شعری

منابع و ماخذ

    ملخص الرساله

دانلود فایل