دانلود پایان نامه بدیع
یازار : amirreza | بؤلوم : تحقیق و مقالات
+0 به یه ن
مقدمه
بدیع چیست؟
بدیع چنانكه قدما گفته اند علمی است كه از وجوه تعیین كلام بحث می كند و از ما بدیع مجموعه شگردهایی است (با بحث از فنونی) است كه كلام عادی را كم و بیش تبدیل به كلام ادبی می كند و یا كلام ادبی را به سطح والاتری (از ادبی بودن یا سبك ادبی داشتن) تعالی می بخشد.
مثلا مهم ترین عاملی كه به این كلام سعدی حیثیت ادبی بخشیده است آوردن لفظ (خویش) به دو معنی مختلف است (جناس تام) :
غم خویش در زندگی خور كه خویش به مرده نپردازد از حرص خویش
به همین لحاظ اگر به جای یك خویش(قوم) و به جای دیگر(خود) بگذاریم دیگر كلام ادبی نخواهد بود.
همین توجه ذهن به وجود این گونه ارتباطات هنری در بین كلمات است كه جنبه های زیبا شناختی كلام را مشخص و برجسته می كند و در خواننده احساس التذاذ هنری به وجود می آورد.
گاهی در كلام عواملی است كه می توان در مقام تمثیل به آنها(پارازیت) گفت، بدین معنی كه گیرنده را در فهم مستقیم پیام فرستنده دچار اشكال می كند و به عبارت دیگر باعث مكث یا وقفه در روانی كلام می شوند. اما دقت در فهم آن ها منجر به درك حیثیت ادبی كلام می شود. شاعر به جای آن كه بگوید شیرین تنها ماند، می گوید: «چو تنها ماند ماه سروبالا» و به جای آن كه بگوید از چشمان اشك ریخت، می گوید: «فشاند از نرگسان لؤلؤ لالا» و گاهی شاعر دست به «غریب سازی» می زند و فعلی در طی كلام می آورد كه از نظر ارتباط با متمم یا مفعول موجب اعجاب و تعجب هنری می شود.
نقش عواملی از این دست، در سبك ادبی به حدی است كه می توان گفت در آثار برخی از شاعران بدیع گرا(مثلا نظامی و خاقانی)، سبك، كاملا مبتنی به شگردها و عوامل بدیعی و بیانی است و اگر این عناصر را از آن حذف كنیم، سبك ادبی به سرعت به سطح كلام عادی تنزل می یابد.
پس از زبان سبك ادبی، زبانی است كه از لحاظ معنی و موسیقی از زبان سبك های دیگر(علمی، تاریخی و…) مثلا زبان روزمره یا استاندارد متمایز است.
هرگونه انحراف و تغییر هنری از زبان عادی چه در معنی و تصویر و چه در لفظ و موسیقی، یك مورد یا صنعت بدیعی است. به عبارت دیگر هر واژه ای كه در ارتباط یا واژه دیگر از یك سطح لغوی محض به یك سطح گسترده معنایی یا از یك سطح عادی آوائی به یك سطح موسیقیایی تعالی یا به یك مورد بدیعی است.
بدیع لفظی :
به ابزاری كه جنبه لفظی دارند و موسیقی كلام را از نظر روابط آوائی به وجود می آورند و یا افزون می كنند صنعت لفظی می گویند. بدیع لفظی بحث در این گونه صنایع است. در بدیع لفظی هدف این كه متوجه شویم گاهی انسجام كلام ادبی بر اثر روابط متعدد آوائی و موسیقیایی در بین كلمات است. یعنی آن رشته نامرئی كه كلامات را به هم گره می زند و بافت ادبی را به وجود می آورد، ماهیت آوائی و موسیقیایی دارد.
روش های افزونی موسیقی لفظ
موسیقی لفظی كلام با سه روش زیر افزون می شود :
- روش هماهنگ سازی یا تسجیع
- روش همجنس سازی یا تجنیس
- روش تكرار
در این سه روش، بنا بر همسانی هر چه بیشتر صامت ها و مصوت هاست؛ به طوری كه كلمات هماهنگ شوند یا همجنس پنداشته شوند و یا عین یكدیگر گردند. بدین ترتیب كلمات هموزن(هم هجا) می شوند و یا بین آنها تناسب و تساوی نسبی هجاها(مجموعه مصوت ها و صامت ها) به وجود می آید.
بدیع معنوی :
بحث در شگردهایی است كه موسیقی معنوی كلام را افزون می كنند و آن بر اثر ایجاد تناسبات و روابط معنائی خاصی بین كلمات است و به طور كلی یكی از وجوه تناسب معنائی بین دو یا چند كلمه برجسته می شود. به عبارت دیگر اگر بدیع لفظی باعث می شود كه كلمات به وسیله تشابه و تجانس هر چه بیشتر مصوت ها و صامت ها به یكدیگر وابسته شوند و بین آنها رابطه آوائی محسوسی ایجاد شود.
بیان :
برخی از مباحث مهم بدیع معنوی را جدا كرده، در نظام مستقلی به نام (بیان) بررسی می كنند. بیان (ادای معنای واحد به طرق مختلف) بحث در تشبیه و استعاره و مجاز و كنایه و رمز و اغراق و… است كه جزء ذات ادبیات محسوب می شوند، برای آرایش كلام نیستند و اطلاق صنعت به آن ها صحیح نیست.
فهرست مطالب
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….۱
فصل اول
روش تسجیع ……………………………………………………………………………………………..۱۶
۱- سجع متوازی ……………………………………………………………………………………….۱۶
سجع و زبان عربی ………………………………………………………………………………………۱۶
فصل دوم
روش تجنیس ……………………………………………………………………………………………۱۹
الف- روش تجنیس در سطح كلمه ………………………………………………………………۲۰
۱-جناس تام …………………………………………………………………………………………….۲۰
۲- جناس مركب ……………………………………………………………………………………..۲۱
۳- جناس مضارع ……………………………………………………………………………………..۲۲
۵- جناس زاید …………………………………………………………………………………………۲۲
الف- جناس مطرف یا مزید: ………………………………………………………………………۲۲
ب- جناس وسط ………………………………………………………………………………………۲۴
ب- جناس اختلاف مصوت بلند و كوتاه : …………………………………………………….۲۵
ب- روش جناس در كلام ………………………………………………………………………….۲۶
فصل سوم
روش تكرار ……………………………………………………………………………………………۲۸
۱- تكرار واك : ……………………………………………………………………………………..۲۸
الف- همحروفی : ………………………………………………………………………………….۲۸
ب: همصدائی : ……………………………………………………………………………………….۲۹
- تكرار هجا …………………………………………………………………………………………..۳۰
۳- تكرار واژه ………………………………………………………………………………………..۳۰
الف- ردالصدر الی العجز ………………………………………………………………………..۳۰
ب- ردالعجز الی الصدر……………………………………………………………………………۳۰
ج- تشابه الاطراف …………………………………………………………………………………۳۱
د- التزام یا اعنات …………………………………………………………………………………..۳۱
ه- تكرار یا تكریر……………………………………………………………………………………۳۲
و- طرد و عكس یا تبدیل و عكس ……………………………………………………………۳۲
۴- تكرار عبارت یا جمله…………………………………………………………………………۳۳
ارزش تكرار………………………………………………………………………………………….۳۳
فصل چهارم
تفنن یا نمایش اقتدار ………………………………………………………………………………۳۵
۱- حذف یا تجرید ………………………………………………………………………………..۳۵
۲- توشیح یا موشح ……………………………………………………………………………….۳۵
۳- واسع الشفتین …………………………………………………………………………………..۳۵
۴- واصل الشفتین …………………………………………………………………………………۳۶
- جامع الحروف …………………………………………………………………………………..۳۶
۶- رقطا ………………………………………………………………………………………………۳۶
۷- خیفا ……………………………………………………………………………………………..۳۶
۹- ذولغتین ………………………………………………………………………………………….۳۶
۸- فوق النقاط و تحت النقاط …………………………………………………………………۳۶
فصل پنجم
روش تشبیه…………………………………………………………………………………………….۳۷
۱- مبالغه و اغراق و غلو………………………………………………………………………….۳۷
الف- بیانی…………………………………………………………………………………………..۳۷
ب- حماسی ………………………………………………………………………………………..۳۷
ج- بدیعی ……………………………………………………………………………………………۳۸
روش تناسب…………………………………………………………………………………………۳۹
۱- مراعات النظیر (=تناسب، مواخات، توفیق، تلفیق، ائتلاف): …………………….۳۹
۲- جناس كلمات هم خانواده ……………………………………………………………….۴۰
الف- جناس پسوند……………………………………………………………………………….۴۰
ب- جناس ریشه…………………………………………………………………………………….۴۰
۳- جابجائی صفت (انحراف در صفت)…………………………………………………..۴۰
فصل ششم
ایهام…………………………………………………………………………………………………….۴۲
۲٫ ایهام تناسب: …………………………………………………………………………………….۴۴
۳٫ استخدام……………………………………………………………………………………………۴۵
فصل هفتم
تعلیل و توجیه………………………………………………………………………………………..۴۸
۱- حسن تعلیل………………………………………………………………………………………۴۸
۲- مذهب كلامی …………………………………………………………………………………۵۰
۳- دلیل عكس……………………………………………………………………………………..۵۱
۴- سوال و جواب ………………………………………………………………………………..۵۱
خاتمه در بدیع معنوی……………………………………………………………………………۵۲
: ۱- تجرید…………………………………………………………………………………………..۵۲
۲- مشاكلت ………………………………………………………………………………………..۵۲
۳- لغز یا چیستان ………………………………………………………………………………….۵۲
۴- معما………………………………………………………………………………………………۵۳
۵- هزل و مطایبه ………………………………………………………………………………….۵۳
۶- حسن مطلع و حسن مقطع………………………………………………………………….۵۳
فهرست ماخذ