پایان نامه كشف و شهود در پنج كتاب اللمع، اسرار التوحید، رساله قشیریه، كشف المحجوب، تذكره الاولیاء
یازار : amirreza | بؤلوم : تحقیق و مقالات
+0 به یه ن
مقدمه :
دیدار محبوب ونیل به لقای دوست یك هدف متعالی است وعارفان همواره آن را سر لوحة طریقت خود قرار داده اند .در عرفان به این دیدار ،شهودیا مشاهده گفته می شود .موضوع اصلی این پژوهش بررسی كشف وشهود در پنج كتاب اصلی :اللمع ،اسرالتوحید،رساله قشیریه، كشف المحجوب وتذكره الاولیاء است.
از آنجا كه تحقیق مدون ومكتوبی درباره این موضوع تا به امروز ارائه نشده است ،نگارنده را بر آن داشت تا با بررسی وژرف نگری بیشتر به این مهم بپردازد.
مطالعه متون عرفانی ،حالات روحی عارفان در هنگام مكاشفه وسخنان شطح آلودی كه تحت تأثیر جذبه الهی بر زبان می اورند ،قند مكرر است كه با تكرار آن از تأثیر شگرف وعمیق آن كاسته نمی شود .بحث كشف وشهود ،حس كنجكاوی شیرینی را بر می انگیزد تا با اشتیاق هرچه تمام تر ،منابع آن مورد بررسی قرار گیرد .
در این جا با پیروی از كلام مبارك حضرت علی (ع) كه فرموده اند :«من علمنی حرفاً فقد سیرنی عبداً» بر خود لازم می دانم از استاد ارجمند ،خانم دكتر پناهی كه به عنوان استاد راهنما ،صمیمانه مرادر پیشبرد اهداف این پژوهش یاری كردند ،تشكر وقدردانی نمایم .همچنین از آقای دكتر فقیهی كه به عنوان استاد مشاور ،از نظرات ارزشمند ایشان بهره مند شدم ،كمال تشكر وقدردانی را دارم.
چكیده:
سؤال بنیادین این پژوهش ،تعریف كشف وشهود ،انواع آن ومصادیق عملی در متون عرفانی :اللمع ،اسرار التوحید ،رساله قشیریه ،كشف المحجوب ،تذكره الاولیاء است .همچنین راههای رسیدن به كشف وشهود در سه مكتب زهد ،كشف وشهود وحدت وجود ،بررسی شده است.
فصل اول مبحثی از تعاریف كلی را تشكیل می دهد در فصل دوم به رهاهای رسیدن به كشف شهود در مكاتب مختلف ساخته شده است در فصل سوم مكاشفه ، مشاهده و مهاظره بررسی شده است و مصادیق عملی كشف و شهود از كتابهای اصلی گردآوری شده است. از نظر بسامدی در جدولی ارائه شده ومورد مقایسه قرار گرفته است.
مكاشفه در هر مرحله مراتبی دارد كه بسته به وضعیت روحی سالك او را در جایگاه خاصی قرار می دهد ودر رویت حقایق عالم ونائل شدن به دیدار پروردگار او را یاری می دهد .
لطف وجذبه الهی به عنوان یك راه میانبر همواره مورد توجه عارفان بوده است ودر این پژوهش به عنوان كشش آن سویی از آن یاد شده است.هنگامی كه عارف به وصال پروردگار خویش دست می یابد،تحت تأثیر احوال روحی خاصی قرار می گیردوممكن است سخنانی به ظاهر نامعقول بر زبان آورد به این سخنان شطح گفته می شود منابع شطحیات بیشتر قرآن ،حدیث والهام است.
منشأ پیدایش تصوف اسلامی :
از آنجا كه فطرت آدمی خدایاب است ،انسانها در هر دین وآئین جویای مبدأ
حقیقت وآفرینش بوده اند .به طور كلی سه نظریه در بارة پیدایش تصوف اسلامی
وجود دارد :
دستة اول : منشأ مسیحی برای آن قائلند .افرادی چون «
آ.فون كرمر» كه منشأ تصوف اسلامی را در زهد مسیحیت وعناصر بودایی می داند.
وافرادی همچون : « آ، مركس » ،« ادوارد براون»،« ب ،ماكدونالد» ،«
بن زیلك» ،« ف .س. مارچ»و « مارگارت اسمیت» این نظریه را
پذیرفته اند .۱
« م.آستین پالا سیوس» بر این اعتقاد است كه مسیحیت
وتصوف عناصر مشتركی را از یكدیگر أخذ كرده اند برخی به تأثیر غیر مستقیم
تصوف از مسیحیت قائل هستند ،مانند عناصر وحدت وجود كه در فرقه های مسیحیت
مانند « حنانه»(Henaniens) تأثیر نهاده است وفقر ودر یوزگی در طایفه مصلیان
(messalliens) وجود داشته است.۲
گروه دوم منشأ تصوف اسلامی را ،آیینهای قبل از اسلام در ایران دانسته اند .۳
بنا بر شواهدی كه از رگه های عرفان در دین زرتشت به جا مانده است ،همواره
سعی وعمل از اصول تعالیم زرتشت محسوب می شده است.در دین زرتشتی كار وزندگی
مادی با عوالم روحانی منافات ندارد .۴
در «وندیداد» آمده است آنجا كه
انسان عبارت می كند ،سكنا می گزیند ،تشكیل خانواده می دهد، وگله داری می
كند، مبارك ترین نقطه زمین است. همانطور كه ملاحظه می كنید، این تفكر جایی
برای گرایش به زهد و فقر باقی نمی گذارد . روزه كه یكی از ویژگیهای زندگی
زاهدانه است در دین زرتشت نه تنها جایگاهی ندارد، بلكه بسیار مذموم نیز
شمرده می شود . امری كه در ادیان دیگر و حتی اسلام مورد توجه قرار گرفته
است.۵
با آوردن شواهد بالا ، این نظریه نیز باطل می نمارید ، چرا كه
ثنویت آیین زرتشتی قابلیت پذیرفتن تفكراتی چون «وحدت وجود» را ندارد.
گرسنگی در نزد زرتشتیان گناه شمرده می شود .
جسم از جملۀ خیر هاست و ریاضت دادن به آن ناپسند است.۶
دسته سوم آنهایی هستند كه منشأ هندی برای تصرف قائلند . « ریچاردهارتمان»
و«ماركس هورتن» تصرف را از منابع ادیان هند مأخوذ می دانند.
عنوان شماره صفحه
چكیده
مقدمه
فصل اول: تعاریف
منشأ پیدایش تصوف اسلامی:…………………………………………………………………… ۱
مكتب زهد…………………………………………………………………………………………… ۳
مكتب كشف و شهود……………………………………………………………………………… ۴
مكتب وحدت وجود………………………………………………………………………………. ۵
نویسندگان پنج كتاب اصلی:…………………………………………………………………….. ۷
عبدالله بن علی سراج طوسی……………………………………………………………………. ۷
ابوسعید ابوالخیر……………………………………………………………………………………. ۸
ابوالحسن علی بن عثمان هجویری…………………………………………………………….. ۱۰
عبدالكریم قشیری………………………………………………………………………………….. ۱۱
ابوحامد شیخ فریدالدین عطار………………………………………………………………….. ۱۲
آثار عطار…………………………………………………………………………………………….. ۱۳
تجربه عرفانی و مشكلات آن……………………………………………………………………. ۱۴
تعریف كشف و شهود…………………………………………………………………………….. ۱۶
ستروتجلی (با ارائه جدول)………………………………………………………………………………………………. ۱۶
آپوكالیپس وواژه گان همسو با آن……………………………………………………………… ۲۱
مكاشفه واسطوره…………………………………………………………………………………… ۲۲
مكاشفه (آپوكالیپس) درادیان زنده جهانی…………………………………………………… ۲۲
مكاشفه دركتابهای مقدس (عهدین ) و كتابهای آسمانی دیگر ………………………… ۲۳
تعریف كشف و شهود از متون عرفانی……………………………………………………….. ۲۳
سرمنشأ منحصر به فرد مكاشفه، از دیدگاه غربیان اشارات دینی و الهیات………… ۲۸
خلاصه فصل اول:…………………………………………………………………………………. ۳۲
فصل دوم: راههای رسیدن به كشف و شهود
راههای رسیدن به كشف و شهود……………………………………………………………… ۳۴
راههای رسیدن به كشف و شهود درمكتب زهد…………………………………………… ۳۵
طریق وصول به مكاشفه درمكتب كشف و شهود…………………………………………. ۳۷
كشش آنسویی در كشف و شهود……………………………………………………………… ۴۶
مكاشفه با همراهی جسم…………………………………………………………………………. ۴۷
مكاشفه با همراهی دل…………………………………………………………………………….. ۴۸
مكاشفه با همراهی روح………………………………………………………………………….. ۵۲
خلاصه فصل دوم: ………………………………………………………………………………… ۵۷
فصل سوم: انواع و مراتب مكاشفه (مشاهده، معاینه، محاضره)………….. ۵۸
ارجعیت مشاهده ، معاینه،محاظره با ارائه جدول………………………………………….. ۷۲
انواع مكاشفه با ارائه جدول…………………………………………………………………….. ۷۹
حالت عارفان در هنگام مكاشفه………………………………………………………………… ۷۹
سخنان شطح آمیز به هنگام مكاشفه……………………………………………………………. ۸۴
منابع شطیحات ……………………………………………………………………………………… ۸۵
آیا هر رویایی مكاشفه است؟…………………………………………………………………… ۸۵
انواع خواب و رویا با ارائه جدول…………………………………………………………….. ۹۲
خلاصه فصل سوم:………………………………………………………………………………… ۹۲
مكاشفه در بیداری…………………………………………………………………………………. ۹۳
مكاشفه درخواب…………………………………………………………………………………… ۱۰۵
دراحوال پس ازمرگ……………………………………………………………………………… ۱۱۶
پیشگویی……………………………………………………………………………………………… ۱۱۸
لطف وجذبه الهی…………………………………………………………………………………… ۱۱۹
دیدار ماوراءالطبیعه………………………………………………………………………………… ۱۲۲
فراست………………………………………………………………………………………………… ۱۲۲
انواع مصادیق وتعدادآن با ارائه جدول ……………………………………………………… ۱۳۷
نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………… ۱۳۸
خلاصه فصل سوم…………………………………………………………………………………. ۱۳۹
فهرست منابع………………………………………………………………………………………… ۱۴۰
چكیده انگلیسی ۱۴۵