گونشلی

فلسفه حفاظت در برابر اشعه

 حفاظت انسان و محیط زیست در برابر اثرات زیانبار مواد و دستگاههای پرتوزا از طریق وضع قوانین و مقررات مربوطه و همچنین كنترل و نظارت بر رعایت آنها، علم فیزیك بهداشت نامیده می‎شود و حفاظت در برابر اشعه در واقع حرفه ای است كه حفاظت انسان، محیط زیست و نسلهای آینده را در برابر اثرات بیولوژیكی پرتوها بر اساس اصول علمی تدوین شده در دانش فیزیك بهداشت بر عهده دارد.

با وجود اینكه كاربرد پرتوهای یونساز در امور مختلف بسیار مفید و بعضاً منحصر به فرد می‎باشد لیكن عدم رعایت نكات ایمنی می‎تواند خطرات جدی برای كاركنان، مردم، محیط زیست و حتی نسلهای آینده به همراه داشته باشد. خطرات بالقوه اینگونه پرتوها به فوریت و پس از شناخت مواد پرتوزا در بیش از یكصد سال پیش كشف گردیده است. با پیشرفت در زمینه شناسایی خطرات و توانایی در اندازه گیری پرتوهای یونساز، رهنمودهای مربوطه در خصوص اقدامات حفاظتی رو به گسترش و توسعه نهاد. به طور كلی هدف حفاظت در برابر اشعه، استفاده از مزایای كاربرد پرتوها در زمینه های گوناگون و كاهش هرچه بیشتر خطرات ناشی از اثرات آن توسط كاركنان، مردم، محیط زیست و نسلهای آینده می‎باشد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                              صفحه
مقدمه……………………………………………………………………………………………………… ۱
فصل اول: فلسفه حفاظت در برابر اشعه

اثرات پرتوهای یونساز……………………………………………………………………………… ۴

اثرات قطعی……………………………………………………………………………………………… ۵

اثرات احتمالی………………………………………………………………………………………….. ۵

اصل ALARA………………………………………………………………………………………….

اثرات بیولوژیك پرتوها……………………………………………………………………………… ۶

عبور پرتوها از میان بافت بدن انسان…………………………………………………………. ۷
فصل دوم: منشأ پرتوهای یونساز

انرژی تابشی…………………………………………………………………………………………… ۱۱
فصل سوم: پرتوزایی

انواع واپاشی……………………………………………………………………………………………. ۱۵

واپاشی آلفا……………………………………………………………………………………………… ۱۵

واپاشی …………………………………………………………………………………………….. ۱۵

واپاشی …………………………………………………………………………………………….. ۱۵

پرتوهای گاما…………………………………………………………………………………………… ۱۶

گسیل ذرة آلفا………………………………………………………………………………………….. ۱۶

گسیل بتا…………………………………………………………………………………………………. ۱۷

تولید نوترون…………………………………………………………………………………………… ۱۷
فصل چهارم: دز سنجی تابش

دز جذب شده…………………………………………………………………………………………… ۲۰
فصل پنجم: توصیه هایی در مورد انتخاب مواد برای حفاظ

مواد مورد استفاده در حفاظ سازی…………………………………………………………… ۲۴

ماده حفاظ………………………………………………………………………………………………. ۲۶

حفاظ………………………………………………………………………………………………………. ۲۷

فصل ششم: حفاظت در برابر تابش خارجی (اصول پایه)

فنون حفاظت در برابر تابش خارجی…………………………………………………………… ۲۹

زمان………………………………………………………………………………………………………. ۳۰

فاصله…………………………………………………………………………………………………….. ۳۰
فصل هفتم: حفاظ گذاری

۱)     حفاظ گذاری در برابر پرتوهای گاما…………………………………………………….. ۳۴

روشهای محاسبه ضخامت موانع اولیه……………………………………………………….. ۳۹

روش استفاده از HVL………………………………………………………………………………

روش استفاده از منحنیهای آماده……………………………………………………………….. ۴۳

تعیین ضخامت موانع حفاظتی در دستگاههای استفاده كننده از مواد رادیواكتیو. ۴۷

۲)     حفاظ گذاری در برابر پرتوهای X………………………………………………………… 53

حفاظ گذاری مولدهای پزشكی…………………………………………………………………… ۵۳

حفاظ گذاری مولدهای غیرپزشكی……………………………………………………………… ۵۴

حفاظ گذاری ساختمانی…………………………………………………………………………….. ۵۴

فاكتور بار كار دستگاه……………………………………………………………………………… ۵۷

فاكتور اشغال T………………………………………………………………………………………..

فاكتور استفاده U……………………………………………………………………………………..

تعیین ضخامت حفاظ در برابر پرتوهای اولیه………………………………………………. ۵۹

رابطة هم ارزی سرب و بتون……………………………………………………………………. ۶۰

طراحی حفاظ فرعی………………………………………………………………………………….. ۶۳

الف- محاسبه حفاظ پرتوهای پراكنده…………………………………………………………. ۶۶

ب- محاسبه حفاظ پرتوهای نشتی……………………………………………………………… ۶۶

ب-۱- لامپهای پرتو X تشخیصی……………………………………………………………….. ۶۷

ب-۲- لامپهای پرتو X درمانی…………………………………………………………………… ۶۸

۳)     حفاظ ذرات بتا……………………………………………………………………………………. ۶۹

برد ذرات بتا……………………………………………………………………………………………. ۷۰

ماده حفاظ ذرات بتا………………………………………………………………………………….. ۷۱

ضخامت حفاظ ذرات بتا……………………………………………………………………………. ۷۲

حفاظ اشعه قرمزی…………………………………………………………………………………… ۷۳

۴)     حفاظ ذرات آلفا………………………………………………………………………………….. ۷۴

ویژگیهای ذره آلفا و برخورد آن با ماده…………………………………………………….. ۷۴

رابطة برد- انرژی……………………………………………………………………………………. ۷۵

۵)     حفاظ گذاری در برابر پرتوهای نوترون………………………………………………… ۷۷

برخورد نوترونها با ماده…………………………………………………………………………… ۷۷

محاسبة حفاظ پرتوهای نوترون…………………………………………………………………. ۷۸

برخورد نوترونها با ماده حفاظ………………………………………………………………….. ۷۹

محاسبة ضخامت حفاظ…………………………………………………………………………….. ۸۲

حفاظ در برابر تابش داخلی……………………………………………………………………….. ۸۶

خطر تابش داخلی……………………………………………………………………………………… ۸۶

اصل كنترل……………………………………………………………………………………………… ۸۷

منابع………………………………………………………………………………………………………. ۸۹

دانلود فایل