چكیده
پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر كلاس پنجم دو تا از مدارس كرج انجام شده است.
جامعه پژوهش عبارت است از كلیه دانش آموزان سال پنجم ابتدایی در شهرستان كرج كه از بین آنها ۱۰۰ آزمودنی با استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
ابزار اندازه گیری در این تحقیق عبارت است از آزمون مداد كاغذی چند جوابی برای سنجش خلاقیت (MPPT ) و همین طور برای سنجش عملكرد تحصیلی آزمودنیها ازمعدل نیم سال گذشته آنها استفاده شد كه پس از جمع آوری داده ها با استفاده از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون به تحلیل داده ها پرداخته شد كه ضریب همبستگی (%۲۹r= )به دست آمد و معلوم شد كه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی آزمودنیها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

مقدمه :
كنجكاوی و تفكر پیرامون افراد سرآمد و با استعداد سابقه ای بس طولانی،در حدود دو هزار سال دارد و احتمالاً به زمانی برمی گردد كه برای اولین بار انسان علاقه مند شد بداند چرا افراد با هم تفاوت دارند.در جوامع مختلف همیشه افرادی بوده اند كه از خود توانایی ها وبرجستگی خاص نمایان می ساختند كه این امر موجب تحریك حسن كنجكاوی دیگران می گردید و سوء ظن،نفرت و یا ترغیب و تشویق آنها را در پی داشت.اشخاصی بوده اند كه با استعداد فراوان و نبوغ فوق العادة خویش در طول زندگی توجه و تحسین همه را به خود جلب نموده اند و یا بدون توجه مردم،زندگی كرده اند و گاه پس از مرگشان به نبوغ آنها پی برده شده است.گرچه تمدن و فرهنگ انسانی نتیجه تلاش تمام افراد بشر است اما غنا و عظمت آن مدیون افراد خلاق،متفكران،نوابغ،كاشفان و مخترعان بوده است.از این رو،اهمیت شناخت و پرورش این افراد آشكار می شود.بنابراین در دنیای پیچیدةكنونی كه شاهد رقابتهای بسیارفشرده جوامع مختلف برای دستیابی به جدیدترین تكنولوژی ها و منابع قدرت هستیم.افراد تیزهوش و خلاق و صاحبان اندیشه های نو و متكبر همانند گرانبهاترین سرمایه ها از جایگاه بسیار بالایی برخوردار هستند.زیرا هرقدر جهانی كه در آن زندگی می كنیم پیچیده تر شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشن تر می گردد.در همین رابطه توین بی   معتقد است كه شانس برای به دست آوردن خلاقیت بالقوه می تواند موضوع زندگی و مرگ هر جامعه ای باشد.همچنین تورنس  (۱۹۵۹)نقل از نیسان و دیگران(۱۳۷۷)استدلال می كند كه تصاویر آگاه و ناخودآگاه ازآینده نیروی محركة مهمی در پس دستاوردهای آینده اند.تصاویر مثبت آینده نیروهای پرتوان مغناطیسی هستند     كه ما را به تحرك واداشتند و به ما انرژی لازم را برای حركت به پیش،به سوی امكانات،راه حل ها و دستاوردهای خلاق و جدید – می دهند،ازطرفی برای آنكه بتوانیم قدرت تصور خود را پرورش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق كنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم.چه نیاز به خلاقیت اجتناب ناپذیر است(نیسان،حیدری پاك نیكرو ۱۳۷۷)
به همین دلیل امروزه جامع ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد و در شرایط كنونی مسأله خلاقیت از مهمترین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است.به طوری كه در اصل ۲۵ كلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای تغییر بنیادهای نظام آموزش و پرورش (۱۳۶۷) تحت عنوان پرورش توان تفكر،نقد و ابتكار آمده است كه:در تدوین و اجرای برنامه های آموزش و پرورش باید از شیوه هایی استفاده شود كه توان تفكر،تحلیل و نقد،ابتكار و خلاقیت را تقویت كنند و زمینة مناسب را برای خودآموزی دانش آموزان فراهم نمایند.همچنین این اصل می افزاید كه … برنامه ریزی آموزشی و درسی باید به گونه ای باشد كه به دانش آموزان مجال تفكر داده شود و آنان را به اندیشیدن و تفكر ترغیب نماید…تعلیمات باید به گونه ای باشد كه در دانش آموزان رشد فكری وقوّة تجزیه و تحلیل را تقویت بنماید…
در تنظیم و محتوا و مواد درسی و تدریس باید ازشیوه هایی استفاده شود كه متكی بر مشاركت فعال دانش آموزان در درس و بحث باشد و به دانش آموزان فرصت كافی جهت ارائه یافته های خود،راه حل های مختلف برای حل مسایل و شیوه های ابتكاری داده شود در كلیه فعالیتهای فوق برنامه باید برای دانش آموزان میدان عمل جهت بروز و پرورش ابتكارات و خلاقیت داده شود و از جاذبة این گونه فعالیتها جهت پرورش روح تفكر و تحقیق در دانش آموزان استفاده شود…همچنین در برنامه های تربیت معلم،روش های پرورش استعداد ابداع و خلاقیت به معلمین در مراحل مختلف تحصیلی تعلیم داده شود.در مورد خلاقیت و شناخت كودكان خلاق باید خاطر نشان سازیم،قبل از اینكه كودكی بتواند خلاق شود به شرایط و یا محیط مناسب نیاز دارد.سیاستی كه اكنون در آمریكا دنبال می شود و دارای ابعاد جهانی می باشد مؤید این نكته است،یعنی به دنبال افراد تیزهوش و خلاق در سطح جهان هستند تا با فراهم ساختن زندگی بسیار مطلوب،آنها را به كشور خود فراخوانده وبا آموزش های مناسب و با امكانات بسیار پیشرفته زمینه را برای بروز خلاقیت ها در آنها آماده كرده تا درآینده كشورشان را صاحب قدرت و مشعل دار علم و تكنولوژی كنند.اگر به آمار محققان و مكتشفان این كشور نگاه كنیم می بینیم كه شمار بسیاری از آنها از كشورهای دیگر و از جمله كشور ما ایران می باشند.البته باید توجه داشت كه عوامل ژنتیك،پیدایش استعداد خلاقیت را در افراد ممكن می سازد ولی با وجود آن بروز و رشد این استعداد به شدت تحت تأثیر محیط غنی و والدین و مربیانی آگاه می باشد.
به طوری كه می توان گفت خلاقیت به عنوان یك استعداد،حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است (افروز ۱۳۷۱) بنابراین ، خلاقیت موضوع بسیار پیچیده‌ای است و شناخت و شكوفا سازی آن به عنوان یك استعداد نیازمند فراهم آوردن روش های تربیتی نوین است و اهمیت این موضوع در جامعة صنعتی امروز به ویژه در دنیای رایانه ها مملوس تر می شود.همچنین نقش مدرسه و مربیان در جهت پرورش افكارخلاق و رشد توانایی های این گونه افراد از اهمیت بسزایی برخوردار است.(افروز ۱۳۷۱)
با توجه به مطالب فوق در این پژوهش برآنیم تا مشخص كنیم كه خلاقیت به عنوان یك استعداد چه ارتباطی با پیشرفت تحصیلی دارد.و راههای پرورش ورشد خلاقیت در كودكان چیست و چه عواملی مانع رشد خلاقیت در كودكان می شود.

مسأله پژوهشی
آیا بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد؟
فرضیه پژوهشی
بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی رابطه مثبت وجود دارد.

اهداف تحقیق
با توجه به نیاز جوامع بشری خصوصاً كشور ما به استعدادها و ذهن های خلاق خصوصاً‌ در دفع تنگناهای موجود و ابداع و خلق روش ها و فنون نو،هدف از انجام این پژوهش بهادادن و اهمیت گذاشتن به این ذهنهای خلاق و آگاهی دادن به جامعه خصوصاً‌ والدین و معلمان در رابطه با چگونگی برخورد با این استعدادهای خدادادی و راههای پرورش و رشد خلاقیت آنها می باشد.و همین طور بر آنیم تا مشخص كنیم كه خلاقیت با پیشرفت تحصیلی رابطه دارد و به عبارتی دیگر دانش آموزانی كه خلاق هستند از پیشرفت تحصیلی خوبی نیز برخوردارند.

تعریف اصطلاحات
الف)تعایف سازنده و مفهومی
خلاقیت:تورنس (۱۹۵۹) (نقل از كفایت ۱۳۷۳)در تعریف خلاقیت اظهار می‌دارد:خلاقیت فرآیندی است مشتمل بر حساسیت به مسائل،كمبودها،تنگناها و ناهماهنگی ها این حساسیت در پی تشخیص مشكل یا مشكلاتی به وجود می آید و به دنبال آن جستجو ، برای یافتن راه حل هایی جهت رفع آن مشكلات و طرح فریضه هایی برای این منظور آغاز می گردد،پس از آن فریضه های مطرح شده و راه حل های ناشی از آنها مورد آزمایش قرار می گیرد و در صورت لزوم دستكاری می شود و تغییرات لازم در آنها به وجود می آید و بالاخره نتایج حاصل از این آزمایش منتشر می گردد.(كفایت ۱۳۷۳)
پیشرفت تحصیلی:منظور از پیشرفت تحصیلی میزان موفقیت دانش آموزان دردروس مختلف می باشد كه برای سنجش پیشرفت تحصیلی از معدل و ریزنمرات دروس مختلف دانش آموزان استفاده شد.(كفایت ۱۳۷۳)
ب)تعاریف عملیاتی اصطلاحات
خلاقیت:در این پژوهش برای سنجش خلاقیت از آزمون مداد كاغذی چند جوابی سنجش خلاقیت (MPPT ) استفاده شد.
پیشرفت تحصیلی:برای اندازه گیری یا سنجش پیشرفت تحصیلی از معدل ترم قبل از دانش آموزان استفاده شد.

فهرست مطالب

چكیده
مقدمه
مسأله پژوهشی
فرضیه پژوهشی
اهداف تحقیق
تعریف اصطلاحات
خلاقیت
پیشرفت تحصیلی
هوش و خلاقیت
مراحل خلاقیت
پرورش خلاقیت در كودكان
نقش مدرسه در بارور كردن خلاقیت
توصیه های كارشناسان آموزشی در باره رفتار مناسب با دانش آموزان خلاق
ویژگیهای كودكان خلاق
نظریه های مربوط به خلاقیت
خلاقیت به عنوان الهام خدایی
خلاقیت به عنوان دیوانگی
خلاقیت به عنوان نبوغ شهودی
خلاقیت به عنوان نیروی حیاتی
نظریه تداعی گرایی
نظریه گشتالت
مكتب شناختی
نظریة روانكاوی
روانكاوی جدید
عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی
تاثیر معلمان بر خلاقیت
نمونه
طرح تحقیق
ابزار اندازه گیری
آزمون مداد كاغذی چند جوابی سنجش خلاقیت(MPPT)
پایانی آزمون MPPT
روش آماری
تجزیه و تحلیل داده ها
محدودیتهای تحقیق
پیشنهادهای تحقیق
خلاصه تحقیق
منابع
ضمائم

پرسشنامه

دانلود فایل

چكیده
پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر كلاس پنجم دو تا از مدارس كرج انجام شده است.
جامعه پژوهش عبارت است از كلیه دانش آموزان سال پنجم ابتدایی در شهرستان كرج كه از بین آنها ۱۰۰ آزمودنی با استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
ابزار اندازه گیری در این تحقیق عبارت است از آزمون مداد كاغذی چند جوابی برای سنجش خلاقیت (MPPT ) و همین طور برای سنجش عملكرد تحصیلی آزمودنیها ازمعدل نیم سال گذشته آنها استفاده شد كه پس از جمع آوری داده ها با استفاده از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون به تحلیل داده ها پرداخته شد كه ضریب همبستگی (%۲۹r= )به دست آمد و معلوم شد كه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی آزمودنیها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

مقدمه :
كنجكاوی و تفكر پیرامون افراد سرآمد و با استعداد سابقه ای بس طولانی،در حدود دو هزار سال دارد و احتمالاً به زمانی برمی گردد كه برای اولین بار انسان علاقه مند شد بداند چرا افراد با هم تفاوت دارند.در جوامع مختلف همیشه افرادی بوده اند كه از خود توانایی ها وبرجستگی خاص نمایان می ساختند كه این امر موجب تحریك حسن كنجكاوی دیگران می گردید و سوء ظن،نفرت و یا ترغیب و تشویق آنها را در پی داشت.اشخاصی بوده اند كه با استعداد فراوان و نبوغ فوق العادة خویش در طول زندگی توجه و تحسین همه را به خود جلب نموده اند و یا بدون توجه مردم،زندگی كرده اند و گاه پس از مرگشان به نبوغ آنها پی برده شده است.گرچه تمدن و فرهنگ انسانی نتیجه تلاش تمام افراد بشر است اما غنا و عظمت آن مدیون افراد خلاق،متفكران،نوابغ،كاشفان و مخترعان بوده است.از این رو،اهمیت شناخت و پرورش این افراد آشكار می شود.بنابراین در دنیای پیچیدةكنونی كه شاهد رقابتهای بسیارفشرده جوامع مختلف برای دستیابی به جدیدترین تكنولوژی ها و منابع قدرت هستیم.افراد تیزهوش و خلاق و صاحبان اندیشه های نو و متكبر همانند گرانبهاترین سرمایه ها از جایگاه بسیار بالایی برخوردار هستند.زیرا هرقدر جهانی كه در آن زندگی می كنیم پیچیده تر شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشن تر می گردد.در همین رابطه توین بی   معتقد است كه شانس برای به دست آوردن خلاقیت بالقوه می تواند موضوع زندگی و مرگ هر جامعه ای باشد.همچنین تورنس  (۱۹۵۹)نقل از نیسان و دیگران(۱۳۷۷)استدلال می كند كه تصاویر آگاه و ناخودآگاه ازآینده نیروی محركة مهمی در پس دستاوردهای آینده اند.تصاویر مثبت آینده نیروهای پرتوان مغناطیسی هستند     كه ما را به تحرك واداشتند و به ما انرژی لازم را برای حركت به پیش،به سوی امكانات،راه حل ها و دستاوردهای خلاق و جدید – می دهند،ازطرفی برای آنكه بتوانیم قدرت تصور خود را پرورش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق كنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم.چه نیاز به خلاقیت اجتناب ناپذیر است(نیسان،حیدری پاك نیكرو ۱۳۷۷)
به همین دلیل امروزه جامع ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد و در شرایط كنونی مسأله خلاقیت از مهمترین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است.به طوری كه در اصل ۲۵ كلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای تغییر بنیادهای نظام آموزش و پرورش (۱۳۶۷) تحت عنوان پرورش توان تفكر،نقد و ابتكار آمده است كه:در تدوین و اجرای برنامه های آموزش و پرورش باید از شیوه هایی استفاده شود كه توان تفكر،تحلیل و نقد،ابتكار و خلاقیت را تقویت كنند و زمینة مناسب را برای خودآموزی دانش آموزان فراهم نمایند.همچنین این اصل می افزاید كه … برنامه ریزی آموزشی و درسی باید به گونه ای باشد كه به دانش آموزان مجال تفكر داده شود و آنان را به اندیشیدن و تفكر ترغیب نماید…تعلیمات باید به گونه ای باشد كه در دانش آموزان رشد فكری وقوّة تجزیه و تحلیل را تقویت بنماید…
در تنظیم و محتوا و مواد درسی و تدریس باید ازشیوه هایی استفاده شود كه متكی بر مشاركت فعال دانش آموزان در درس و بحث باشد و به دانش آموزان فرصت كافی جهت ارائه یافته های خود،راه حل های مختلف برای حل مسایل و شیوه های ابتكاری داده شود در كلیه فعالیتهای فوق برنامه باید برای دانش آموزان میدان عمل جهت بروز و پرورش ابتكارات و خلاقیت داده شود و از جاذبة این گونه فعالیتها جهت پرورش روح تفكر و تحقیق در دانش آموزان استفاده شود…همچنین در برنامه های تربیت معلم،روش های پرورش استعداد ابداع و خلاقیت به معلمین در مراحل مختلف تحصیلی تعلیم داده شود.در مورد خلاقیت و شناخت كودكان خلاق باید خاطر نشان سازیم،قبل از اینكه كودكی بتواند خلاق شود به شرایط و یا محیط مناسب نیاز دارد.سیاستی كه اكنون در آمریكا دنبال می شود و دارای ابعاد جهانی می باشد مؤید این نكته است،یعنی به دنبال افراد تیزهوش و خلاق در سطح جهان هستند تا با فراهم ساختن زندگی بسیار مطلوب،آنها را به كشور خود فراخوانده وبا آموزش های مناسب و با امكانات بسیار پیشرفته زمینه را برای بروز خلاقیت ها در آنها آماده كرده تا درآینده كشورشان را صاحب قدرت و مشعل دار علم و تكنولوژی كنند.اگر به آمار محققان و مكتشفان این كشور نگاه كنیم می بینیم كه شمار بسیاری از آنها از كشورهای دیگر و از جمله كشور ما ایران می باشند.البته باید توجه داشت كه عوامل ژنتیك،پیدایش استعداد خلاقیت را در افراد ممكن می سازد ولی با وجود آن بروز و رشد این استعداد به شدت تحت تأثیر محیط غنی و والدین و مربیانی آگاه می باشد.
به طوری كه می توان گفت خلاقیت به عنوان یك استعداد،حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است (افروز ۱۳۷۱) بنابراین ، خلاقیت موضوع بسیار پیچیده‌ای است و شناخت و شكوفا سازی آن به عنوان یك استعداد نیازمند فراهم آوردن روش های تربیتی نوین است و اهمیت این موضوع در جامعة صنعتی امروز به ویژه در دنیای رایانه ها مملوس تر می شود.همچنین نقش مدرسه و مربیان در جهت پرورش افكارخلاق و رشد توانایی های این گونه افراد از اهمیت بسزایی برخوردار است.(افروز ۱۳۷۱)
با توجه به مطالب فوق در این پژوهش برآنیم تا مشخص كنیم كه خلاقیت به عنوان یك استعداد چه ارتباطی با پیشرفت تحصیلی دارد.و راههای پرورش ورشد خلاقیت در كودكان چیست و چه عواملی مانع رشد خلاقیت در كودكان می شود.

مسأله پژوهشی
آیا بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد؟
فرضیه پژوهشی
بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی رابطه مثبت وجود دارد.

اهداف تحقیق
با توجه به نیاز جوامع بشری خصوصاً كشور ما به استعدادها و ذهن های خلاق خصوصاً‌ در دفع تنگناهای موجود و ابداع و خلق روش ها و فنون نو،هدف از انجام این پژوهش بهادادن و اهمیت گذاشتن به این ذهنهای خلاق و آگاهی دادن به جامعه خصوصاً‌ والدین و معلمان در رابطه با چگونگی برخورد با این استعدادهای خدادادی و راههای پرورش و رشد خلاقیت آنها می باشد.و همین طور بر آنیم تا مشخص كنیم كه خلاقیت با پیشرفت تحصیلی رابطه دارد و به عبارتی دیگر دانش آموزانی كه خلاق هستند از پیشرفت تحصیلی خوبی نیز برخوردارند.

تعریف اصطلاحات
الف)تعایف سازنده و مفهومی
خلاقیت:تورنس (۱۹۵۹) (نقل از كفایت ۱۳۷۳)در تعریف خلاقیت اظهار می‌دارد:خلاقیت فرآیندی است مشتمل بر حساسیت به مسائل،كمبودها،تنگناها و ناهماهنگی ها این حساسیت در پی تشخیص مشكل یا مشكلاتی به وجود می آید و به دنبال آن جستجو ، برای یافتن راه حل هایی جهت رفع آن مشكلات و طرح فریضه هایی برای این منظور آغاز می گردد،پس از آن فریضه های مطرح شده و راه حل های ناشی از آنها مورد آزمایش قرار می گیرد و در صورت لزوم دستكاری می شود و تغییرات لازم در آنها به وجود می آید و بالاخره نتایج حاصل از این آزمایش منتشر می گردد.(كفایت ۱۳۷۳)
پیشرفت تحصیلی:منظور از پیشرفت تحصیلی میزان موفقیت دانش آموزان دردروس مختلف می باشد كه برای سنجش پیشرفت تحصیلی از معدل و ریزنمرات دروس مختلف دانش آموزان استفاده شد.(كفایت ۱۳۷۳)
ب)تعاریف عملیاتی اصطلاحات
خلاقیت:در این پژوهش برای سنجش خلاقیت از آزمون مداد كاغذی چند جوابی سنجش خلاقیت (MPPT ) استفاده شد.
پیشرفت تحصیلی:برای اندازه گیری یا سنجش پیشرفت تحصیلی از معدل ترم قبل از دانش آموزان استفاده شد.

فهرست مطالب

چكیده
مقدمه
مسأله پژوهشی
فرضیه پژوهشی
اهداف تحقیق
تعریف اصطلاحات
خلاقیت
پیشرفت تحصیلی
هوش و خلاقیت
مراحل خلاقیت
پرورش خلاقیت در كودكان
نقش مدرسه در بارور كردن خلاقیت
توصیه های كارشناسان آموزشی در باره رفتار مناسب با دانش آموزان خلاق
ویژگیهای كودكان خلاق
نظریه های مربوط به خلاقیت
خلاقیت به عنوان الهام خدایی
خلاقیت به عنوان دیوانگی
خلاقیت به عنوان نبوغ شهودی
خلاقیت به عنوان نیروی حیاتی
نظریه تداعی گرایی
نظریه گشتالت
مكتب شناختی
نظریة روانكاوی
روانكاوی جدید
عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی
تاثیر معلمان بر خلاقیت
نمونه
طرح تحقیق
ابزار اندازه گیری
آزمون مداد كاغذی چند جوابی سنجش خلاقیت(MPPT)
پایانی آزمون MPPT
روش آماری
تجزیه و تحلیل داده ها
محدودیتهای تحقیق
پیشنهادهای تحقیق
خلاصه تحقیق
منابع
ضمائم

پرسشنامه

دانلود فایل

چكیده
پژوهش حاضر تحت عنوان بررسی رابطه خلاقیت و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر كلاس پنجم دو تا از مدارس كرج انجام شده است.
جامعه پژوهش عبارت است از كلیه دانش آموزان سال پنجم ابتدایی در شهرستان كرج كه از بین آنها ۱۰۰ آزمودنی با استفاده ازروش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردید.
ابزار اندازه گیری در این تحقیق عبارت است از آزمون مداد كاغذی چند جوابی برای سنجش خلاقیت (MPPT ) و همین طور برای سنجش عملكرد تحصیلی آزمودنیها ازمعدل نیم سال گذشته آنها استفاده شد كه پس از جمع آوری داده ها با استفاده از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون به تحلیل داده ها پرداخته شد كه ضریب همبستگی (%۲۹r= )به دست آمد و معلوم شد كه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی آزمودنیها رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

مقدمه :
كنجكاوی و تفكر پیرامون افراد سرآمد و با استعداد سابقه ای بس طولانی،در حدود دو هزار سال دارد و احتمالاً به زمانی برمی گردد كه برای اولین بار انسان علاقه مند شد بداند چرا افراد با هم تفاوت دارند.در جوامع مختلف همیشه افرادی بوده اند كه از خود توانایی ها وبرجستگی خاص نمایان می ساختند كه این امر موجب تحریك حسن كنجكاوی دیگران می گردید و سوء ظن،نفرت و یا ترغیب و تشویق آنها را در پی داشت.اشخاصی بوده اند كه با استعداد فراوان و نبوغ فوق العادة خویش در طول زندگی توجه و تحسین همه را به خود جلب نموده اند و یا بدون توجه مردم،زندگی كرده اند و گاه پس از مرگشان به نبوغ آنها پی برده شده است.گرچه تمدن و فرهنگ انسانی نتیجه تلاش تمام افراد بشر است اما غنا و عظمت آن مدیون افراد خلاق،متفكران،نوابغ،كاشفان و مخترعان بوده است.از این رو،اهمیت شناخت و پرورش این افراد آشكار می شود.بنابراین در دنیای پیچیدةكنونی كه شاهد رقابتهای بسیارفشرده جوامع مختلف برای دستیابی به جدیدترین تكنولوژی ها و منابع قدرت هستیم.افراد تیزهوش و خلاق و صاحبان اندیشه های نو و متكبر همانند گرانبهاترین سرمایه ها از جایگاه بسیار بالایی برخوردار هستند.زیرا هرقدر جهانی كه در آن زندگی می كنیم پیچیده تر شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشن تر می گردد.در همین رابطه توین بی   معتقد است كه شانس برای به دست آوردن خلاقیت بالقوه می تواند موضوع زندگی و مرگ هر جامعه ای باشد.همچنین تورنس  (۱۹۵۹)نقل از نیسان و دیگران(۱۳۷۷)استدلال می كند كه تصاویر آگاه و ناخودآگاه ازآینده نیروی محركة مهمی در پس دستاوردهای آینده اند.تصاویر مثبت آینده نیروهای پرتوان مغناطیسی هستند     كه ما را به تحرك واداشتند و به ما انرژی لازم را برای حركت به پیش،به سوی امكانات،راه حل ها و دستاوردهای خلاق و جدید – می دهند،ازطرفی برای آنكه بتوانیم قدرت تصور خود را پرورش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق كنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم.چه نیاز به خلاقیت اجتناب ناپذیر است(نیسان،حیدری پاك نیكرو ۱۳۷۷)
به همین دلیل امروزه جامع ما بیش از هر زمان دیگر به افراد هوشمند و خلاق نیاز دارد و در شرایط كنونی مسأله خلاقیت از مهمترین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است.به طوری كه در اصل ۲۵ كلیات نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران مصوب شورای تغییر بنیادهای نظام آموزش و پرورش (۱۳۶۷) تحت عنوان پرورش توان تفكر،نقد و ابتكار آمده است كه:در تدوین و اجرای برنامه های آموزش و پرورش باید از شیوه هایی استفاده شود كه توان تفكر،تحلیل و نقد،ابتكار و خلاقیت را تقویت كنند و زمینة مناسب را برای خودآموزی دانش آموزان فراهم نمایند.همچنین این اصل می افزاید كه … برنامه ریزی آموزشی و درسی باید به گونه ای باشد كه به دانش آموزان مجال تفكر داده شود و آنان را به اندیشیدن و تفكر ترغیب نماید…تعلیمات باید به گونه ای باشد كه در دانش آموزان رشد فكری وقوّة تجزیه و تحلیل را تقویت بنماید…
در تنظیم و محتوا و مواد درسی و تدریس باید ازشیوه هایی استفاده شود كه متكی بر مشاركت فعال دانش آموزان در درس و بحث باشد و به دانش آموزان فرصت كافی جهت ارائه یافته های خود،راه حل های مختلف برای حل مسایل و شیوه های ابتكاری داده شود در كلیه فعالیتهای فوق برنامه باید برای دانش آموزان میدان عمل جهت بروز و پرورش ابتكارات و خلاقیت داده شود و از جاذبة این گونه فعالیتها جهت پرورش روح تفكر و تحقیق در دانش آموزان استفاده شود…همچنین در برنامه های تربیت معلم،روش های پرورش استعداد ابداع و خلاقیت به معلمین در مراحل مختلف تحصیلی تعلیم داده شود.در مورد خلاقیت و شناخت كودكان خلاق باید خاطر نشان سازیم،قبل از اینكه كودكی بتواند خلاق شود به شرایط و یا محیط مناسب نیاز دارد.سیاستی كه اكنون در آمریكا دنبال می شود و دارای ابعاد جهانی می باشد مؤید این نكته است،یعنی به دنبال افراد تیزهوش و خلاق در سطح جهان هستند تا با فراهم ساختن زندگی بسیار مطلوب،آنها را به كشور خود فراخوانده وبا آموزش های مناسب و با امكانات بسیار پیشرفته زمینه را برای بروز خلاقیت ها در آنها آماده كرده تا درآینده كشورشان را صاحب قدرت و مشعل دار علم و تكنولوژی كنند.اگر به آمار محققان و مكتشفان این كشور نگاه كنیم می بینیم كه شمار بسیاری از آنها از كشورهای دیگر و از جمله كشور ما ایران می باشند.البته باید توجه داشت كه عوامل ژنتیك،پیدایش استعداد خلاقیت را در افراد ممكن می سازد ولی با وجود آن بروز و رشد این استعداد به شدت تحت تأثیر محیط غنی و والدین و مربیانی آگاه می باشد.
به طوری كه می توان گفت خلاقیت به عنوان یك استعداد،حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است (افروز ۱۳۷۱) بنابراین ، خلاقیت موضوع بسیار پیچیده‌ای است و شناخت و شكوفا سازی آن به عنوان یك استعداد نیازمند فراهم آوردن روش های تربیتی نوین است و اهمیت این موضوع در جامعة صنعتی امروز به ویژه در دنیای رایانه ها مملوس تر می شود.همچنین نقش مدرسه و مربیان در جهت پرورش افكارخلاق و رشد توانایی های این گونه افراد از اهمیت بسزایی برخوردار است.(افروز ۱۳۷۱)
با توجه به مطالب فوق در این پژوهش برآنیم تا مشخص كنیم كه خلاقیت به عنوان یك استعداد چه ارتباطی با پیشرفت تحصیلی دارد.و راههای پرورش ورشد خلاقیت در كودكان چیست و چه عواملی مانع رشد خلاقیت در كودكان می شود.

مسأله پژوهشی
آیا بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی رابطه معناداری وجود دارد؟
فرضیه پژوهشی
بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان ابتدایی رابطه مثبت وجود دارد.

اهداف تحقیق
با توجه به نیاز جوامع بشری خصوصاً كشور ما به استعدادها و ذهن های خلاق خصوصاً‌ در دفع تنگناهای موجود و ابداع و خلق روش ها و فنون نو،هدف از انجام این پژوهش بهادادن و اهمیت گذاشتن به این ذهنهای خلاق و آگاهی دادن به جامعه خصوصاً‌ والدین و معلمان در رابطه با چگونگی برخورد با این استعدادهای خدادادی و راههای پرورش و رشد خلاقیت آنها می باشد.و همین طور بر آنیم تا مشخص كنیم كه خلاقیت با پیشرفت تحصیلی رابطه دارد و به عبارتی دیگر دانش آموزانی كه خلاق هستند از پیشرفت تحصیلی خوبی نیز برخوردارند.

تعریف اصطلاحات
الف)تعایف سازنده و مفهومی
خلاقیت:تورنس (۱۹۵۹) (نقل از كفایت ۱۳۷۳)در تعریف خلاقیت اظهار می‌دارد:خلاقیت فرآیندی است مشتمل بر حساسیت به مسائل،كمبودها،تنگناها و ناهماهنگی ها این حساسیت در پی تشخیص مشكل یا مشكلاتی به وجود می آید و به دنبال آن جستجو ، برای یافتن راه حل هایی جهت رفع آن مشكلات و طرح فریضه هایی برای این منظور آغاز می گردد،پس از آن فریضه های مطرح شده و راه حل های ناشی از آنها مورد آزمایش قرار می گیرد و در صورت لزوم دستكاری می شود و تغییرات لازم در آنها به وجود می آید و بالاخره نتایج حاصل از این آزمایش منتشر می گردد.(كفایت ۱۳۷۳)
پیشرفت تحصیلی:منظور از پیشرفت تحصیلی میزان موفقیت دانش آموزان دردروس مختلف می باشد كه برای سنجش پیشرفت تحصیلی از معدل و ریزنمرات دروس مختلف دانش آموزان استفاده شد.(كفایت ۱۳۷۳)
ب)تعاریف عملیاتی اصطلاحات
خلاقیت:در این پژوهش برای سنجش خلاقیت از آزمون مداد كاغذی چند جوابی سنجش خلاقیت (MPPT ) استفاده شد.
پیشرفت تحصیلی:برای اندازه گیری یا سنجش پیشرفت تحصیلی از معدل ترم قبل از دانش آموزان استفاده شد.

فهرست مطالب

چكیده
مقدمه
مسأله پژوهشی
فرضیه پژوهشی
اهداف تحقیق
تعریف اصطلاحات
خلاقیت
پیشرفت تحصیلی
هوش و خلاقیت
مراحل خلاقیت
پرورش خلاقیت در كودكان
نقش مدرسه در بارور كردن خلاقیت
توصیه های كارشناسان آموزشی در باره رفتار مناسب با دانش آموزان خلاق
ویژگیهای كودكان خلاق
نظریه های مربوط به خلاقیت
خلاقیت به عنوان الهام خدایی
خلاقیت به عنوان دیوانگی
خلاقیت به عنوان نبوغ شهودی
خلاقیت به عنوان نیروی حیاتی
نظریه تداعی گرایی
نظریه گشتالت
مكتب شناختی
نظریة روانكاوی
روانكاوی جدید
عوامل مؤثر در پیشرفت تحصیلی
تاثیر معلمان بر خلاقیت
نمونه
طرح تحقیق
ابزار اندازه گیری
آزمون مداد كاغذی چند جوابی سنجش خلاقیت(MPPT)
پایانی آزمون MPPT
روش آماری
تجزیه و تحلیل داده ها
محدودیتهای تحقیق
پیشنهادهای تحقیق
خلاصه تحقیق
منابع
ضمائم

پرسشنامه

دانلود فایل

مقدمه:

بطور كلی وسایل آموزشی به ابزارها و امكاناتی اطلاق می گردد كه در جریان تدریس جهت تفهیم بهتر مطالب درسی و یادگیری موثر توسط معلم و دانش آموز بكار می روند . این وسایل آموزش را از حالت سخنرانی محض خارج می كنند و یادگیری را با بهره گیری از حواس مختلف آسان و ممكن می سازند. در این شرایط شاگردان قادرند اطلاعات رفتار و مهارتهای جدید را با درك كامل بدست آورند.

آنچه می شنوم فراموش می كنم آنچه می بینم به خاطر می آورم و آنچه انجام می دهم می آموزم.

سخن فوق حكایت از این دارد كه یادگیری زمانی تحقق می یابد كه دانش آموز خود مستقیما در جریان آموزش قرار گیرد و خود را در آموزش شریك و سهیم بداند وقتی دانش آموز سیمی را از یك طرف به باطری و از طرفی دیگر به لامپ وصل می كند و با زدن كلیدی لامپ روشن می شود احساس شعف زاید الوصفی به او دست می دهد . آنچنانكه گویی كشف مهمی انجام داده است . این آموزش در ذهن او بیشتر ماندگار خواهد بود. البته تاكید بر استفاده از این وسایل هیچ گاه به معنی نفی نقش معلم نیست. زیرا هیچ    وسیله ای نمی تواند جایگاه اصلی و با ارزش معلم را پر كند اما وقتی معلم این وسایل را در آموزش بكار می برد كودكان را در فراگیری بهتر عمیق تر و سریع تر مطالب یاری می كند، مفاهیم درسی جذابیت بیشتری پیدا می كند و كلاس ساكن و خاموش تبدیل به كلاسی سیال و پر هیاهو می گردد.

بنابراین با استفاده از وسایل و امكانات آموزشی گفته ها و مطالب درسی برای دانش آموزان عینی تر و ملموس تر می شود حتی گاهی اتفاق می افتد كه آنها در هنگام مشاهده و كار با وسایل نكاتی ریز و ظریف را كشف می كنند كه برای همیشه در ذهنشان باقی می ماند پس هر اندازه كه آنها از حواس خود بیشتر بهره بگیرند استعداد و خلاقیتشان بیشتر شكوفا می شود ذهنشان بیشتر فعال می شود و معلم نیز از كار خود نتیجه بهتری می گیرد در واقع معلم با بكارگیری این روش به سلامت روانی خود نیز كمك كرده است.

پس باید در عصر انفجار دانش از كوتاهترین و موثرترین راه به اهداف آموزشی مورد نظر خود برسیم و باید بدانیم كه تحقق این امر جز با بكارگیری و بهره گیری صحیح و برنامه ریزی شده از وسایل و امكانات آموزشی مقدور نیست.

امروزه روش آموزشی به كلی دگرگون شده و معلمان به خوبی آگاهند كه یادگیری امری درونی است و به جای زور و اجبار باید در دانش آموزان علاقه و انگیزه آموختن را بوجود آورد همچنین دریافته اند اگر مطالب درسی با استفاده از چند وسیله آموزشی ارائه شود و هر یك از آن وسایل مكمل و موید هم باشند میزان یادگیری افزایش می یابد. تجربه نشان می دهد كه وسایل بسیار ساده آموزشی بویژه اگر توسط معلم ساخته شوند نتایج آموزشی بسیار درخشانی نسبت به وسایل پیچیده و فنی دارند البته یك وسیله هنگامی در ایجاد تجارب جدید آموزشی و تجسم مفاهیم درسی مفید است كه :

-         نقطه نظرها و مقاصد آموزشی معلم را تامین كند.

-         به خوبی كار كند و جوابگوی نیازهای آموزشی دانش آموزان باشد.

-         در زمان مورد نیاز در اختیار معلم و دانش آموزان قرار گیرد.

تقسیم بندی رسانه های آموزشی

مواد و وسایل آموزشی از دیدگاه متخصصان مختلف و با توجه به معیارهای خاصی به گونه های متفاوت مورد تقسیم بندی قرار گرفته است آقای دكتر محمد احدیان در كتاب خود ۶ دسته تقسیم بندی را مد نظر قرار داده اند كه دسته آخری را از بقیه جدیدتر و كامل تر می دانند:

۱-  برقی و غیر برقی

۲-  ارزان قیمت و گران قیمت : كسانی كه از این تقسیم بندی استفاده می كنند رسانه هایی نظیر چارت ،پوستر،نقشه ،كره ،تلق شفاف اسلاید و نظایر اینها را در دسته ارزان قیمت و تجهیزاتی نظیر پروژكتورهای فیلم ،اسلاید و فیلم استریپ ،اورهد و غیره را در دسته گران قیمت قرار می دهند.

۳-  نرم افزار و سخت افزار: طرفداران استفاده از این تقسیم بندی رسانه هایی نظیر فیلم ،اسلاید ،چارت ،پوستر ،نمودار ،تلق شفاف ،مدل ،ماكت ،برش و نظایر اینها را در دسته نرم افزار و تجهیزاتی نظیر پروژكتورهای فیلم متحرك ،اوپك ،اورهد و نظایر اینها را در دسته سخت افزار قرار می دهند.

۴-  چاپی و غیر چاپی : عده ای رسانه هایی نظیر كتاب ،جزوه ،مجله ،منابع برنامه ای شده چاپی و نظایر اینها را در گروه چاپی و بقیه را در گروه غیر چاپی قرار می دهند.

۵-  ساده و پیچیده : اینان رسانه هایی نظیر كتاب ،مجله ،فیلم متحرك ،اسلاید ،تلق شفاف و نظایر اینها را در گروه ساده و تجهیزاتی نظیر پروژكتورهای فیلم متحرك ،اوپك و اورهد و دستگاه های ضبط شنیداری و دیداری و نظایر اینها را در گروه پیچیده قرار می دهند.

۶-  نورتاب و غیر نورتاب : در این تقسیم بندی مواد و وسایل نظیر فیلم متحرك ،اسلاید ،فیلم استریپ تلق شفاف و پروژكتورهای مربوط به آنها را در دسته نور تاب و بقیه در دسته غیر نورتاب قرار می گیرند.

در تقسیم بندی دیگر كه در كتاب مقدمات تكنولوژی آموزشی تالیف سید هاشم نعمتی آمده و همچنین در كتاب تولید و كاربرد مواد آموزشی دوره كاردانی تربیت معلم آمده نوع دیگری از تقسیم بندی رسانه های آموزشی صورت گرفته كه به نظر می رسد دقیق تر و كاملتر است :

الف ) رسانه های نوشتاری : كتاب ، روزنامه ،مجله ،میكرو فیلم ،میكروفیش ،مواد آموزشی برنامه ریزی شده جزء این رسانه می باشند.

ب ) رسانه های نمایشی : شامل تخته سیاه ، تابلوهای پارچه ای ،مغناطیسی ،اعلانات و تابلوهای الكتریكی است.

ج ) رسانه های دیداری : كه خود شامل رسانه های دیداری ترسیمی و رسانه های دیداری غیر ترسیمی است . رسانه های دیداری ترسیمی كه شامل نمودار ،طرح خطی ، چارت ،كارتون ، پوستر ،نقشه و كره و رسانه های دیداری غیر ترسیمی شامل تصویر ،اسلاید ، فیلم استریپ ، ورقه های شفاف و انواع فیلمهای متحرك می باشد.

د ) رسانه های شنیداری : كه شامل نوار صوتی كه به شكلهای مختلفی می تواند مورد استفاده قرار گیرد. صفحات گرام و برنامه های آموزشی رادیویی نیز جزء این نوع رسانه می باشد.

ه ) رسانه های سه بعدی : كه شامل اشیا حقیقی و نمونه ها مدلها و ماكتها دایورها و میز شنی است.

و ) موقعیت های آموزشی : شامل گردش علمی ، تقلید از واقعیات و بازیها ،نمایش (نظیره سازی) و اماكن باستانی ،آزمایشها و دعوت از متخصصین و مسئولان به كلاس است.

ز ) مجموعه های چند رسانه ای : تركیبی از رسانه هایی است كه می توانند در كنار یكدیگر بخش هایی از یك واحد یادیگری را تامین كنند. آموزش چند رسانه ای مسئولیت بزرگی را بر دوش معلمان قرار می دهد زیرا كه معلم باید با تجزیه و تحلیل هدفهای آموزشی درس و بررسی منابع دیداری و شنیداری موجود و دانستن اینكه چگونه می توان یك سری از این رسانه ها را برای رسیدن به بالاترین كیفیت یادگیری در كنار هم قرار داد آموزش خود را در كلاس ارائه دهد. انتخاب رسانه ها در آموزش چند رسانه ای باید نه تنها با توجه به مناسب بودن هر یك از رسانه ها برای هدفهای درس باشد بلكه اینكه چطور این رسانه ها می توانند در كنار یكدیگر قرار گیرند تا بتوانند مطالب رابه بهترین وجهی بیان كنند و اینكه چگونه یك رسانه یادگیری حاصل از رسانه دیگر را تقویت می كند نیز باید در نظر گرفته شود.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                 صفحه

فصل اول

۱-۱-مقدمه

۲-۱-تقسیم بندی رسانه های آموزشی

فصل دوم

تحققات تجربی درباره ی موضوع تحقیق

۱-۲- تحقیق بر روی دانش آموزان پایه پنجم منطقه ۱۳ تهران

۲-۲-تحقیق در درس علوم در دبستان های منطقه ۲ تهران

۳-۲- تحقیق بر روی مسئله از دیدگاه معلمین خوروبیابانك

۴-۲- تحقیق بر روی دانش آموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان كرمانشاه

۵-۲- تحقیق بر روی دانش آموزان دوره ابتدایی مناطق ۲و۱۰و۱۷ تهران

۶-۲- تحقیق بر روی مدارس ابتدایی پسرانه ناحیه ۴ كرج و دانشجویان ضمن خدمت

۷-۲- تحقیق بر روی ندارس ابتدایی پسرانه منطقه ۱۷ تهران

۸-۲- تحقیق بر روی مسئله از دیدگاه معلمان منطقه اشتهارد

۹-۲- تحقیق بر روی دانش آموزان مدارس راهنمایی منطقه اشتهارد

۱۰-۲- تحقیق و بررسی مقایسه وضع موجود و مطلوب وسایل كمك آموزشی

۱۱-۲- تحقیق بر روی معلمان دبستانهای ناحیه یك زنجان

۱۲-۲- بررسی وضع موجود آزمایشگاهی مدارس راهنمایی ناحیه یك اسلام شهر

۱۳-۲- تحقیق در مقطع راهنمایی منطقه بوئین زهرا

۱۴-۲ تحقیق بر روی مدارس ابتدایی منطقه آبیك

۱۵-۲- تحقیق بر روی مدارس راهنمایی ناحیه ۳ كرج

فصل سوم

نتیجه گیری و منابع و ماخذ

۱-۳- جمع بندی و نتیجه گیری

۲-۳- موانع و مشكلات كاربرد مواد و وسائل آموزشی

۳-۳- منابع و ماخذ

دانلود فایل

بیان مسئله

انسان عصر ما به دنبال آرامش روانی است. دنیای امروز با پیچیدگی ها و ویژگی های خاص فرهنگ ماشینی انسان را درگیر و دار اضطرابهای كشنده ای قرار داده است كه چهره زندگی را رنگ بس نازیبا زده و آن را غیر قابل تحمل ساخته است. آرزوی هر انسانی آرامشی است كه بتواند در آن مسیر زندگی خود را به سوی سعادت طی كند و اضطراب سدی است محیط بر انسان و محاط در انسان كه سراسر حیات درون و بیرون او تحت تاثیر خود قرار داده است و این سوال برای هر یك از ما مطرح است كه ریشه اضطراب های انسان در چیست؟ و چگونه می توان به مقابله با آن پرداخت؟ با توجه به اینكه هر یك از مكاتب روان شناسی انسان و مشكلات او را از دریچه ای خاص مورد مطالعه قرار می دهد، بر اساس دیدگاه خود راه حل هایی برای مشكلات او مطرح میكند.

اساس طبقه بندی روان درمانی، تمركز درمان بر روی یكی از جنبه های عملكرد روان میباشد. این سه جنبه عبارتند از رفتار، عواطف و تفكر.

رفتار درمانی با تمركز بر تئوری یادگیری و تغییر رفتار معتقد است كه تمام رفتارها حاصل یادگیری است درمان عاطفی، عواطف متعارض و اظهار نشده فرد را ریشه مشكلات روانی می داند. و درمان بر اساس تفكر معتقد است كه رفتار بر اساس معنی كه فرد به حوادث و پدیده ها می دهد شكل می گیرد و تغییر می كند.

این پژوهش بر اساس روش درمان عقلانی- عاطفی RET ) الیس ۱۹۷۰ و (Elis پی ریزی و دنبال شده است).

الیس معتقد است كه: دو اضطراب و اختلالات عاطفی نتیجه تفكر غیر منطقی و غیر عقلانی هستند به نظر او افكار و عواطف كنشهای متناوب و جداگانه ای به شمار نمی آیند.

انسان به وسیله اشیای خارجی مضطرب  و آشفته نمی شود بلكه دیدگاه و تصوری كه از اشیا دارد موجب نگرانی و اضطراب وی می شوند. تمام مشكلات افراد از تفكرات موهومی سرچشمه می گیرند كه از نظر تجربی معتبر نیستند. (ناصری، شفیع آبادی۱۳۶۵).

سوال تحقیق:

۱- آیا رابطه ای بین سطح تفكرات   غیر منطقی و میزان اضطراب وجود دارد؟

ضرورت تحقیق:

كلی می گوید: اختلال روانی عبارت است از استفاده از ساختارهای ذهنی كه عدم صحت و كارایی آنها به اثبات رسیده است (شاملو ۱۳۶۸)

اضطراب مفهوم اساسی در همه نظریه های شخصیت و یكی از عوامل مهم در اختلالات رفتاری است. مطالعاتی كه در زمینه هایی غیر از آسیب شناسی روانی، به ویژه در حیطه یادگیری و ادراك انجام گرفته نشان می دهد كه تاثیر اضطراب فراتر از موارد بالینی بوده است (اسپیلبرگر ۱۹۹۶).

حدود ۵ تا ۲۰ درصد از مردم ممكن است از اضطراب حاد یا مزمن ناراحت باشند و زنها دوبار بیشتر از مردها از این اختلال در عذابند. (احمدی ۱۳۶۸)

همچنین گفته می شود كه حدود ۱۰ تا  ۱۴ درصد مراجعین به متخصصین قلب مبتلایان به نوروز اضطراب هستند.) (توحیدی،۱۳۶۴).

با توجه به اهمیت موضوع تفكر و گستره و حاكمیت آن در زوایای زندگی از طرفی و اهمیت موضوع اضطراب به عنوان ریشه اساسی همه بیماری های نوروتیك (فروید،۱۳۶۹) از طرف دیگر لازم به نظر می رسد كه جایگاه تفكر در ایجاد اضطراب مشخص شود تا بتوان از نحوه های تفكر اضطراب زا پیشگیری كرده و به اصطلاح آن بپردازیم.

فهرست مطالب

فصل اول: 

مقدمه ۲
بیان مسئله ۵
سوال تحقیق ۷
ضرورت تحقیق ۷
اهداف پژوهش ۸
فرضیه ۸
تعریف عملیاتی واژه ها ۸
واژه ها

فصل دوم 
زمینه مسئله ۱۱
تعریف روان درمانی ۱۵
اهداف روان درمانی ۱۷
درجات روانی درمانی ۱۸
روش های روان درمانی ۲۰
بیماری روانی از نظر فروید ۲۱
فرضیه ها و مفاهیم بنیادی روانكاوی ۲۲
تعریف روانكاوی ۲۳
هدف روانكاوی و روان درمانی تحلیل ۲۴
هدف روان درمانی تحلیل گر۱ ۲۴
انسان از دیدگاه مكتب رفتار گرائی ۲۵
فرضیه های رفتارگرای ۲۵
بیماری روای از دیدگاه مكتب یادگیری ۲۱
رفتاردرمانی ۶
تكنیك های رفتاردرمانی ۲۷
رفتار درمانی شناختی ۲۸
انسان ازدیدگاه روان شناسی انسان گرایی ۲۸
اصول و فرضیه های روانشناسی انسان گرایی ۲۹
روان شناسی شناختی ۳۳
فرضیات شناخت درمانی ۳۴
انسان در نظریه شناختی ۳۶
بیماری روانی در نظریه شناختی ۳۶
اهداف روان درمانی شناختی ۳۷
روش و شیوه شناخت درمانی ۳۷
نقش درمانگر درنظریه شناختی ۳۸
فنون و اجزا شناخت درمانی ۳۹
محدودیت های شناخت درمانی ۴۰
نظریه درمانی عقلانی عاطفی (الیس) ۴۰
مفاهیم بنیادی نظریه الیس ۴۲
نظریه شخصیت الیس ۴۳
اضطراب و بیماری روانی در نظریه عقلانی و عاطفی ۴۵
تفكرات غیر منطقی ۴۷
روان درمانی در نظریه عقلانی عاطفی ۵۰
فرایند درمانی ۵۲
نقش درمانگر ۵۳
اضطراب ۶۴
سطوح اضطراب ۶۶
خلاصه ۶۷
مبانی نظری اضطراب ۶۸
نظریه های یادگیری ۶۹
نظریه های اصالت وجودی ۷۱
نظریه های شناختی ۷۲
نظریه های زیست شناختی  ۷۴
عوامل اضطراب و تنیدگی ۷۴
پاسخ های سیستم ایمنی ۷۸
پاسخ های شناختی به اضطراب ۸۰
دو مورد از تحقیق انجام شده در زمینه این پژوهش ۸۱

فصل سوم 
روش تحقیق ۸۴
جامعه آماری ۸۵
متغیرهای پژوهشی ۸۵
فرضیات مربوط به كنترل متغیرها ۸۶
ابزار تحقیق ۸۷
روش های آماری ۹۰
محدودیت های روش ها و چگونگی تاثیر آن بر تحقیق ۹۱

فصل چهارم و پنجم 
تجزیه و تحلیل داده ها ۹۳
فرضیه  ۹۳
خلاصه ۹۹
منابع و مأخذ ۱۰۲
فهرست منابع لاتین
فهرست منابع فارسی

مقدمه:

  رویكرد شناختی و روانی شناسی امروزه مورد توجه بسیار قرار گرفته است وبیشتر از هر رویكرد دیگری مورد تجربه واقع می شود.

رویكرد شناختی معتقد است كه ریشه رفتارهای انسان در نوع تفكر و نگرش وطرز تلقی می گوید:

‌«نخستین اصل شناخت گرایی است كه حال انسان نتیجه شناخت ها و تفكرات اوست.» با استفاده از تئوری ABC درمان شناختی- رفتاری پیشرفت بسیار زیادی از دهه ۱۹۷۰ تاكنون داشته است و اكنون یكی از رایجترین اشكال درمان روان شناختی است (الیس، ۱۹۹۱،ص۲) عبارت زیر نیز توضیحی از این موضوع توسط الیس است. «در سالهای اخیر روان درمانیهائی كه گرایش شناختی دارند. نه فقط به دلیل پژوهش هایی كه اثر بخشی آن را تأئید كرده اند، بلكه به دلیل شهرت عامی كه یافته اند، موفقیت زیادی داشته اند و سهولت گرایش شناختی در درمان مستقیم باعث شده است كه این شیوه نسبت به سایر شیوه ها مطبوعتر و كمتر تهدید كننده باشد. (الیس، ۱۹۸۹، ص۳)

صدها مطالعه در تحقیقی كنترل شده نشان داده اند كه RET و CBT مقایسه با سایر روش های روان درمانی به طور معنی دارتری به مراجعان كمك كرده اند تا كمتر پریشان باشند.

 چند ده مطالعه دیگر نشان داده اند كه آزمون هایی كه برای سنجش باورهای غیر منطقی و نگرش مختل بر اساس تئوری ABC ساخته شده‌اند، به طول معنی داری گروه های پریشان  و گروه های افراد كمتر پریشان را از یكدیگر متمایز می سازد. (بایسدن ۱۹۸۰، دیجیوسپی، میلروتركسر ۱۹۵۹، الیس، ۱۹۷۹، هرلن و بمیس ۱۹۸۱، شوارتس،۱۹۸۲، وودز به نقل از الیس، ۱۹۹۱ ص۲).

اساس شكل گیری نظریه منطقی-هیجانی ارائه مدل ABC درباره پریشانی هیجانی است (الیس ۱۹۶۲ الیس، a1997، b1977 به نقل از الیس، ۱۹۹۱ ص ۳) بر اساس این رویكرد پیامدهای هیجانی پریشان كننده (Cها) به طور مستقیم از وقایع فعال ساز (Aها) پیروی نمی كنند.

بلكه تاثیر وقایع فعال ساز بر پیامدهای هیجانی به وسیله باورهای شخص (Bها) تحت تاثیر قرار می گیرد. الیس (شفیع آبادی،۱۳۷۳، ص ۱۲۶-۱۲۲) بر مجموعه ای از باورها تاكید می كند.

كه فرض می شوند رایجترین منبع های پریشانی هیجانی باشند. این باورها مشتملند:

۱-   اعتقاد فرد به این كه لازم و ضروری است كه همه افراد دیگر جامعه او را دوست بدارند و تاییدش كنند.

۲-   اعتقاد به اینكه لازمه احساس ارزشمندی وجود حداكثر لیاقت، كمال و فعالیت شدید است.

۳-   اعتقاد فرد به اینكه گروهی از مردم بد و شرور هستند و باید به شدت تنبیه شوند.

۴-  اعتقاد فرد به اینكه اجتناب و دوری از بعضی مشكلات زندگی و مسئولیت های شخصی فرد، آسانتر از مواجه شدن با آنهاست.

۵-   اعتقاد فرد به اینكه اگر حوادث و وقایع طوری نباشد كه او می خواهد. بی نهایت ناراحتی و بیچارگی می آورد.

۶-   اعتقاد فرد به اینكه بدبختی و عدم خشنودی او به وسیله عوامل بیرونی به وجود آمده است.

۷-  اعتقاد فرد به اینكه چیزهای خطرناك و ترس آور موجب نهایت نگرانی می شوند و فرد همواره باید كوشا باشد تا امكان به وقوع پیوستن آنها را به تاخیر بیاندازد.

۸-   اعتقاد فرد به اینكه باید متكی به دیگران باشد و بر انسان قویتر تكیه كند.

۹-  اعتقاد فرد به اینكه تجارب و وقایع گذشته و تاریخچه زندگی تعیین كننده مطلق رفتار كنونی هستند و اثر گذشته را در تعیین رفتار كنونی به هیچ وجه نمی توان نادیده انگاشت.

۱۰-اعتقاد به اینكه انسان باید در مقابل مشكلات و اختلالات رفتاری دیگران كاملا برآشفته و محزون شود.

۱۱- اعتقاد فرد به اینكه هر مشكلی همیشه یك راه حل درست و كامل فقط یك راه حل وجود دارد و اگر انسان بدان دست نیابد بسیار وحشتناك و فاجعه آمیز خواهد بود.

الیس می گوید این باورها منجر به این می شوند كه افراد وقایع را بسیار ناراحت كننده تلقی كرده و مطابق با آن پاسخ خواهند داد این مدل اساسی محرك بزرگی برای دیدگاه شناختی كه به رفتار درمانی و زمینه های وابسته مربوط می شوند، بوده است (الیس ۱۹۷۷)

اساساً این باورها غیر منطقی تحت چهار عنوان قرار می گیرند:

۱-   باور وحشتناك بودن

۲-   باور مربوط به تحمل ناكامی پائین

۳-   تقاضاها یا خواسته های مستبدانه

۴-   ارزیابی از خود به صورت كلی

هدف پژوهش حاضر این است كه با توجه به نظریه الیس نشان دهد تفكرات غیر منطقی حاكم بر فرد می تواند میزان اضطراب فرد ارتباط داشته باشد.

دانلود فایل