چكیده

پژوهش حاضر با عنوان “بررسی فراهنجاری های زبانی شعر شاملو” كوششی است جهت شناساندن سبك فردی شعر شاملو به لحاظ معیارهای زبانشناختی. یافته های این پژوهش از طریق بررسی منتخب اشعار شاملو در كلیه مجموعه آثارش بدست آمده است. در این پژوهش این نكته را دریافتیم كه راز زیبایی و زبان نسبتا منحصر به فرد شعر شاملو در فراهنجاری های زبانی خاصی است كه او در اشعارش از آنها بهره برده است؛ فراهنجاری هایی از نوع واژگانی، صرفی، نحوی ،معنایی و كهن گرایی. با بررسی آین فراهنجاری ها در منتخب اشعار شاملو پی بردیم كه برجسته ترین فراهنجاری بكار رفته در اشعار، فراهنجاری زمانی یا همان كهن گرایی است، كه شاملو بطرز مبالغه آمیزی در اشعارش از آن بهره برده بطوری كه زبان شعرش را نسبتا یكدست آركائیك كرده است.

شاملو با بهره گیری از این قبیل شگردها نه تنها به زیبایی، صلابت، فصاحت و بلاغت اشعارش افزوده بلكه كاربرد فراهنجاری هایی از این دست توسط او به آفرینش سبكی منحصر به فرد با عنوان “شعر سپید” انجامیده است.

پیشگفتار

ادبیات به اقتضای ماهیت خود كه دربارﮤ زندگی و پیچیدگی وجوه گوناگون آن است، از سرشتی پذیرنده برخوردار است و این قابلیت را دارد كه از دیدگاه علوم دیگر مورد بررسی قرار گیرد. سالهاست كه شیوه هایی در نقد ادبی متداول شده اند كه اصول و روشهای آنها از علوم نشأت می گیرد؛ از قبیل نقد فلسفی، نقد روانكاوانه، نقد تاریخ مبنایانه، نقد ساختار گرایانه، نقد ماركسیستی، نقد صور نوعی، نقد جامعه شناسانه، نقد نشانه شناسانه، و… . با این حساب زبانشناسی را نباید یك استثنا تلقی كرد. از آنجا كه زبانشناسی مطالعه ی علمی زبان یعنی تار و پود بوجود آورندﮤ ادبیات است، قاعدتاً می تواند با نقد ادبی پیوند داشته باشد.(خوزان مریم، ۱۳۶۹، ص ۱۲)

 پیشرفت سریع دانش زبانشناسی در قرن حاظر به فراهم آوردن امكاناتی جدید برای مطالعه ی زبان و ادبیات انجامیده است. حاصل پژوهش هایی از این دست در زمینه ی زبان به شكل مجموعه ای از دستورهای ساختاری در اختیار ما است، و اگرچه استفاده از امكانات ساختگرایی در زمینه ی ادبیات و بررسی ویژگی های آن گامهای نخستین راه را می پیماید، بازده آن حتی امروز نیز چشمگیر است.

پیشگامان استفاده از زبانشناسی در ادبیات و پیروان آن سعی داشته و دارند كه برای ادبیات بطور اعم و هر یك از گونه های ادبی بطور اخص توجیهی زبانشناختی بیابند و توصیفی علمی از هر فن ادبی به دست دهند، زیرا چنین می نماید كه استفاده از فنون پراكنده ای چون عروض و قافیه، بدیع، معانی و بیان در مطالعات ادبی سنتی در چهارچوب مبنایی نظری قابل توجیه نباشد.(صفوی كورش، ۱۳۸۳، ص ۷)

مجموعه ی حاضر با این امید نوشته شده است كه دانشجویان و علاقه مندان به زبانشناسی بتوانند تصویری كم و بیش روشن از كاربرد زبانشناسی در ادبیات بدست آورند. اما پنداری خطاست اگر تصور كنیم صرف آشنایی با مباحث زبانشناسی می تواند مجوزی برای بررسی ادبیات باشد.

از آنچه گفته شد می توان چنین نتیجه گرفت كه زبانشناسان مایل به تجزیه و تحلیل متون ادبی از دیدگاه زبانشناسی، باید پیش از كار، شناخت كافی از ادبیات داشته باشند؛ و به همین ترتیب، منتقدان ادبی كه قصد نقد متون ادبی با شیوﮤ نقد زبانشناسانه را دارند، باید نخست با آن مباحثی از زبانشناسی كه به این زمینه مربوط می شود آشنا باشند.

زبان با تمام شگردهای شاعرانه ای كه آن را به چشم خواننده بیگانه و خلاف عادت می سازد، در خدمت بیان عاطفه و حادثهٴ ذهنی انگیخته از آن است. اما زبان خاص شعر نه تنها بیگانه نمایی خاص خود را در پرتو عاطفه ی آمیخته با معنی یا معنی گرایی حادثه انگیز به دست می آورد، بلكه در عین حال كلید های گشودن طلسم گنج عاطفه و معانی پنهان و رمز زیبایی ها و ظرافت های شعر را در خود نهفته دارد. عناصر آشنایی زدایی از زبان كه هم می تواند با كاهش و هم افزایش عناصری از زبان و بر زبان صورت گیرد، متعدد است. اما برجسته ترین آنها را می توان به مقوله های موسیقی، بیان و بلاغت، صرف و نحو و واژگان زبان و مطالب فرعی مربوط به هر یك از آنها محدود كرد. زبان از این نظرگاه گسترده كه به آن بنگریم، چنان كه اشاره كردیم، از دیدگاه نظریه پردازان جدید، مهم ترین عنصر شعر است. شكلوفسكی، كه شعر را رستاخیز كلمه ها خوانده است، زبان شعر را از همین چشم انداز گسترده دیده است و به همین سبب تعریف او می تواند دربرگیرندﮤ تعریف های متعدد دیگری كه بر اساس توجه و تاكید بر یكی از این ابعاد گستردﮤ زبان، صورت گرفته است، نیز باشد: (( اگر بپذیریم كه مرز “شعر و نا شعر”، همین رستاخیز كلمه هاست، یعنی تمایز و تشخیص بخشیدن به واژه های زبان، آنگاه به این نتیجه خواهیم رسید كه چون “رستاخیز كلمه ها” یا صورت تشخیص یافتن آنها در زبان می تواند هم علل و هم صور متعدد داشته باشد، كسی كه در تعریف شعر، وزن و قافیه را اساس قرار می دهد، درك او از قیامت كلمه ها، و تمایز زبان شعر از زبان مبتذل و اتوماتیكی، در حد وجود وزن و قافیه و یا عدم آنهاست، آنكه فراتر از این می رود و شعر را كاربرد مجازی زبان تعریف می كند، او نیز تمایز با قیامت كلمات را در جابجا شدن مورد استعمال آنها می داند…)).(شفیعی كدكنی محمدرضا، ۱۳۵۸، ص ۶)

 به هر حال هر تعریفی كه از شعر تا كنون به دست داده شده است براساس مصادیق موجود بوده است. و این مصادیق همواره رو به تغییر و تبدیل و تحول پذیر بوده است. نظریه های جدید تكمیل و توسعه ی نظریه های قدیم براساس دگرگونی و غلبه ی نوعی خاص از مصادیق، یا پیدا شدن مصداق های تازه به علت تغییر وضع هستی انسان در جهان بوده

است. زبان عاطفه در شعر، اگر در مفهومی گسترده آن را در نظر آوریم، مهم ترین عنصر مشترك و پایدار شعر در طول قرن ها هم در حوزﮤ مصادیق و هم در حوزﮤ نظریه های متنوع است. (تقی پور نامداریان، ۱۳۸۱، ص ۸۲)

پژوهش حاضر با نام بررسی فراهنجاری های زبانی در شعر احمد شاملو به عنوان پایان نامه ی كارشناسی ارشد، طرحی بین رشته ای محسوب شده و مانند پلی بین زبانشناسی به لحاظ علمی از یك سو، و ادبیات فارسی به لحاظ ادبی از سوی دیگر، ارتباط برقرار می كند.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                         صفحه

پیشگفتار………………………………………………………………………………………………… ۲

۱-    مباحث نظری……………………………………………………………………………………..

مقدمه …………………………………………………………………………………………………… ۲

۱-۱     ساختگرایی……………………………………………………………………………………… ۳

۱-۲     زبان و نشانه …………………………………………………………………………………… ۳

۱-۲-۱ زبان و گفتار…………………………………………………………………………………. ۴

۱-۲-۲ نشانه زبانی ………………………………………………………………………………….. ۵

۱-۲-۳ رابطه …………………………………………………………………………………………. ۵

۱-۲-۴ همزمانی و درزمانی ……………………………………………………………………….. ۵

۱-۳ نقش های زبان ………………………………………………………………………………… ۸

۱-۳-۱ نقش های زبان از دیدگاه یاكوبسن……………………………………………………… ۹

۱-۳-۱-۱ نقش عاطفی……………………………………………………………………………… ۹

۱-۳-۱-۲ نقش ترغیبی……………………………………………………………………………… ۱۰

۱-۳-۱-۳ نقش ارجاعی ……………………………………………………………………………. ۱۰

۱-۳-۱-۴ نقش فرازبانی …………………………………………………………………………… ۱۰

۱-۳-۱-۵ نقش همدلی …………………………………………………………………………….. ۱۱

۱-۳-۱-۶ نقش ادبی ……………………………………………………………………………….. ۱۱

۱-۳-۲ اشكالات تقسیم بندی یاكوبسن………………………………………………………….. ۱۲

۱-۳-۳ اشكالات تقسیم بندی مارتینه…………………………………………………………….. ۱۳

۱-۳-۴ اشكالات تقسیم بندی هلیدی ……………………………………………………………. ۱۳

۱-۴ نقش زیبایی آفرینی یا ادبی………………………………………………………………….. ۱۴

۱-۵ نقش های زبان هنجار…………………………………………………………………………. ۱۷

۱-۶ نقش های زبان فراهنجار……………………………………………………………………… ۱۷

۱-۷ برجسته سازی ادبی …………………………………………………………………………… ۱۹

۱-۷-۱ فراهنجاری ………………………………………………………………………………….. ۲۰

۱-۷-۱-۱ فراهنجاری واژگانی…………………………………………………………………….. ۲۲

۱-۷-۱-۲ فراهنجاری نحوی ……………………………………………………………………… ۲۲

۱-۷-۱-۳ فراهنجاری نوشتاری……………………………………………………………………. ۲۳

۱-۷-۱-۴ فراهنجاری معنایی………………………………………………………………………. ۲۳

۱-۷-۱-۵ فراهنجاری گویشی ……………………………………………………………………. ۲۴

۱-۷-۱-۶ فراهنجاری سبكی ……………………………………………………………………… ۲۴

۱-۷-۱-۷ فراهنجاری زمانی (كهن گرایی) …………………………………………………….. ۲۵

۱-۷-۲ قاعده افزایی…………………………………………………………………………………. ۲۵

۲- پیشینه………………………………………………………………………………………………. ۲۵

مقدمه……………………………………………………………………………………………………. ۲۸

۲-۱ مطالعات زبانشناختی ادبیات در غرب…………………………………………………….. ۲۸

۲-۲ مطالعات زبانشناختی ادبیات در ایران …………………………………………………….. ۳۲

۳- فراهنجاری های زبانی شعر شاملو…………………………………………………………….

مقدمه…………………………………………………………………………………………………….

۳-۱ فراهنجاری زمانی یا كهن گرایی…………………………………………………………….

۳-۱-۱ كهن گرایی صرفی ………………………………………………………………………… ۳۶

۳-۱-۱-۱ بكار بردن پسوند جمع ساز “گان”………………………………………………….. ۳۶

۳-۱-۱-۲ بكار بردن پسوند جمع ساز “ان”……………………………………………………. ۳۷

۳-۱-۲ كهن گرایی نحوی …………………………………………………………………………. ۳۷

۳-۱-۲-۱ كاربرد “را” به جای “به”، “با”، و “برای”……………………………………….. ۳۷

۳-۱-۲-۲ رعایت “ی” شرط در جملات شرطی……………………………………………… ۳۹

۳-۱-۲-۳ افزودن پیشوند “ب” در آغاز فعل برای تأكید……………………………………. ۳۹

۳-۱-۲-۵ بكار بردن “همی” به جای “می”……………………………………………………. ۴۱

۳-۱-۲-۶ افزودن “ا” در آخر اسم یا اسم مصدر برای تعظیم، تفخیم و تعجب………… ۴۱

۳-۱-۳ كهن گرایی واژگانی ………………………………………………………………………. ۴۱

۳-۱-۳-۱ فعل های كهن ………………………………………………………………………….. ۴۱

۳-۱-۳-۱-۱ فعل های ساده……………………………………………………………………….. ۴۲

۳-۱-۳-۱-۲ فعل های پیشوندی …………………………………………………………………. ۴۹

۳-۱-۳-۱-۳ فعل های مركب …………………………………………………………………….. ۵۸

۳-۱-۳-۱-۴ عبارت های فعلی ………………………………………………………………….. ۶۴

۳-۱-۳-۲ اسم های كهن …………………………………………………………………………… ۶۹

۳-۱-۳-۳ صفت های كهن ……………………………………………………………………….. ۷۷

۳-۱-۳-۴ قیدهای كهن …………………………………………………………………………….. ۸۱

۳-۱-۳-۴-۱ قیود یا ادوات شك وتردید……………………………………………………….. ۸۱

۳-۱-۳-۴-۲ قیود یا ادوات تشبیه ……………………………………………………………….. ۸۳

۳-۱-۳-۴-۳ قیود و حروف ربط مركب………………………………………………………… ۸۶

۳-۱-۳-۵ حرف اضافه های كهن ……………………………………………………………….. ۹۱

۳-۱-۳-۶ ضمایر كهن………………………………………………………………………………. ۹۹

۳-۱-۳-۶-۱ ضمایر شخصی………………………………………………………………………. ۹۹

۳-۱-۳-۶-۲ ضمایر انعكاسی …………………………………………………………………….. ۱۰۰

۳-۱-۳-۶-۳ ضمایر اشاره………………………………………………………………………….. ۱۰۲

۳-۱-۴ كهن گرایی معنایی…………………………………………………………………………. ۱۰۴

۳-۲ فراهنجاری واژگانی …………………………………………………………………………… ۱۰۹

۳-۲-۱ واژگان جدید………………………………………………………………………………… ۱۰۹

۳-۲-۱-۱ تركیبات ابداعی …………………………………………………………………………. ۱۱۰

۳-۲-۱-۱-۱ اسم + اسم…………………………………………………………………………….. ۱۱۰

۳-۲-۱-۱-۲ اسم + صفت………………………………………………………………………….. ۱۱۲

۳-۲-۱-۱-۳ صفت + اسم………………………………………………………………………….. ۱۱۳

۳-۲-۱-۱-۴ اسم + پسوند…………………………………………………………………………. ۱۱۶

۳-۲-۱-۱-۶ پیشوند + اسم…………………………………………………………………………

۳-۲-۱-۱-۷ پیشوند + صفت………………………………………………………………………

۳-۲-۱-۱-۸ اسم + بن فعل………………………………………………………………………..

۳-۲-۱-۱-۹ صفت + بن فعل …………………………………………………………………….

۳-۲-۱-۱-۱۰ حرف اضافه + بن فعل……………………………………………………………

۳-۲-۱-۲ واژگانی ابداعی ………………………………………………………………………….

۳-۲-۱-۳ عبارت های ابداعی …………………………………………………………………….

۳-۲-۲ فعل های جدید………………………………………………………………………………

۳-۳ فراهنجاری نحوی……………………………………………………………………………….

۳-۳-۱ جابجایی نهاد…………………………………………………………………………………

۳-۳-۱-۲ جابجایی فعل و عبارتهای فعلی …………………………………………………….

۳-۳-۱-۳ جابجایی قید………………………………………………………………………………

۳-۳-۱-۴  جابجایی ضمایر منفصل و متصل……………………………………………………

۳-۳-۱-۵ جابجایی سایر عناصر جمله……………………………………………………………

۳-۳-۱-۵-۱ جابجایی منادا…………………………………………………………………………

۳-۳-۱-۵-۲ جابجایی جمله پیرو…………………………………………………………………

۳-۳-۲ ایجاد فاصله میان اجزای عبارت فعلی …………………………………………………

۳-۳-۳ حذف عناصر جمله…………………………………………………………………………

۳-۳-۴ كاربرد واژگان در نقش های متفاوت……………………………………………………

۳-۳-۴-۱ كاربرد اسم به جای صفت……………………………………………………………..

۳-۳-۴-۲ كاربرد صفت به جای صفت…………………………………………………………..

۳-۳-۴-۳ كاربرد صفت به جای اسم……………………………………………………………..

۳-۳-۴-۴ كاربرد اسم به جای قید…………………………………………………………………

۳-۳-۵ استفاده از شناسه فعل به جای فعل………………………………………………………

۳-۴ فراهنجاری صرفی………………………………………………………………………………

۳-۵ فراهنجاری معنایی………………………………………………………………………………

۴ نتیجه گیری…………………………………………………………………………………………..

چكیده

شعر ایرانی، در عصر حاضر، توانسته است چهره های برجسته ایی را به قلمرو فرهنگ این سرزمین عرضه دارد، از جملة این افراد، سیمین بهبهانی، شاعر و نویسندة معاصر است.

یكی از مواردی كه باعث شهرت سیمین و شعر او گردیده است، تحولی است كه وی در قالب غزل بوجود آورده است، به این صورت كه با ایجاد مضامین و موضوعات نو و ریختن آن در همان قالب غزل قدیم و سخن گفتن از دردها و مشكلات مردم، مجموعه شعرهایی را به عالم شعر و ادب تقدیم نمود كه نشان می دهد كه شعر وی زبان همدلی با مردم زمانش است و بنابراین باید سیمین را یك شاعر اجتماعی و مردمی دانست. قابل ذكر است كه وی در غزل قدیم هم شعر سروده اما به گفتة خود این كار وی را قانع ننموده است و پیوسته به این هدف می اندیشیده كه سخن از دل بگوید و یك شاعر تأثیر گذار باشد و دیگر سخن از مكررات و مضامین تكراری به میان نیاورد.

در این گفتار سعی شده است كه با نگرش و درنگی هرچند كوتاه به شعر و قصه و خاطرات سیمین، برخی از ویژگیها و مضامین و عوامل مؤثر در ایجاد كلام وی مورد ارزیابی قرار گیرد.

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                     صفحه

-مقدمه و پیشگفتار

-ویژگیهایی از شعر سیمین

-پاره ای از مضامین شعر سیمین

-         عشق

-          زن

-          نگرشی بر قصه ها و خاطرات سیمین

-          معرفی آثار سیمین بهبهانی

-          عوامل موثر در ایجاد شعر از دیدگاه سیمین

-          نتیجه گیری

-          فهرست منابع و مآخذ

دانلود فایل

موضوع: برای شناخت و شناساندن شخصیتهای برجسته علمی، یكی از بهترین روشها بررسی آثار مكتوب آنان است كه بازتاب آرا و اندیشه ها و تجلیگاه علم و دانش آنهاست از آنجائیكه شناخت دقیق افكار و اندیشه های هر یك از بزرگان  می تواند چراغ روشنگری فراروی نسل جوان باشد ما را بر آن داشت تا برای تحقق این آرمان مقدس، دست به دامن آسمان پرستاره ی علم ادب ببریم تا چراغی برگیریم.

لذا در این كهكشان، ستاره ای را رصد كردیم كه هرچند غبار غرض ورزی وجهل آمیخته با گذشت زمان، چهره ی عالمتاب او را تا حدودی پوشانده است و آنگونه كه شایسته شخصیت او بوده برای جهان علم و ادب شناخته نشده است.

 وی شخصیت بی نظیری است كه با داشتن مناصب فقاهت و زعامت و نقابت علویان و مناصب مختلف سیاسی، هیچگاه شیفته مظاهر و زخارف دنیوی نشد و لذا بواسطه ی اتصال به حقیقت هستی، اهل دل بود. عاطفه ی سرشار، روحیه ی حساس، وقریحه ی وقاد او باعث گردید كه برای بیان حقایق و ثبت وقایع سلاح قدرتمند خود را بكار گیرد و در جهت تحقق اهداف و آرمانهایش گوش به ندای دل دهد كه نتیجه آن اشعار نغز و دلنشین و سخنان زیبای اوست كه دیوان شعری با چنین گلهایی فراهم آورد.

فهرست

مقدمه                                                                                                  ۷-۱

باب اول

اوضاع سیاسی، اجتماعی فرهنگی و ادبی دوران سید رضی

فصل اول: اوضاع سیاسی، اجتماعی و ادبی                                                  ۲۹-۹

بخش اول: اوضاع سیاسی                                                                       ۹

بخش دوم: اوضاع اجتماعی                                                                     ۱۵

بخش سوم: اوضاع فرهنگی و ادبی                                                 ۱۹

الف: نقش آل بویه در  نهضت فكری و ادبی قرن چهارم                                 ۲۱

ب: مظاهر فرهنگی و ادبی قرن چهارم                                                       ۲۲

۱- شعر                                                                                               ۲۳

۲- نثر                                                                                                 ۲۷

۳- نقد                                                                                                  ۲۸

۴- علم لغت                                                                                          ۲۸

فصل دوم: سید رضی شاعری از تبار علی(ع)                                   ۷۷-۳۰

بخش اول: زندگینامه ی سید رضی

الف: ستاره ای از افق بغداد                                                                     ۳۰

ب: شجره نامه                                                                                      ۳۱

۱- پدر( ابواحمد)                                                                                   ۳۲

۲- مادر( شیرزنی از تبار ناصرللحق)                                                        ۳۷

۳- ناصر كبیر یا فاتح مازندران                                                               ۳۸

ج: روزگار وصل و غنچه های پیوند                                                         ۳۹

د: غروبی نابهنگام                                                                                 ۴۱

هـ: ویژگیها و خصوصیات بارز اخلاقی رضی                                            ۴۴

بخش دوم: زندگی علمی، ادبی و اجتماعی سیدرضی

الف: اساتید و مشایخ رضی                                                                      ۴۹

ب: دانش آموختگان و تربیت یافتگان و روایت كنندگان مكتب رضی                ۵۶

ج: مجتمع علمی« دارالعلم» یا اولین دانشگاه علوم اسلامی                     ۵۸

د: مناصب (نقابت، قضاوت، ریاست « امیرالحاج»                                      ۶۱

هـ: تألیفات                                                                                           ۶۳

۱-   شعر( دیوان اشعار)                                                                          ۶۴

۲- سیره نویسی                                                                                     ۶۵

۳- رسائل( مجموعه ی مكاتبات)                                                              ۶۵

۴- فقه                                                                                                 ۶۵

۵- نحو                                                                                                ۶۵

۶- تفسیر                                                                                             ۶۶

الف: حقائق التأویل فی متشابه التنریل                                                         ۶۶

ب: معانی القرآن                                                                                    ۶۶

۷- بلاغت                                                                                            ۶۷

الف: تلخیص البیان فی مجازات القرآن                                                        ۶۷

ب: نهج البلاغه                                                                                      ۶۷

ب۱: گردآورنده ی نهج البلاغه واقعاً كیست؟                                                ۶۸

 ب۲: ادبیات نهج البلاغه                                                                         ۷۴

ب۳: پژوهش های دانشمندان در اقیانوس نهج البلاغه                                     ۷۵

باب دوم:                         

 نقد و بررسی دیوان سیدرضی                                                         ۲۵۶-۷۸

فصل اول: دیوان رضی                                                                          ۷۹

الف: نسخه های دیوان در كتابخانه های ایران و جهان                                    ۸۵

ب: شروح یا نگاره هایی بر دیوان                                                             ۸۹

ج: اغراض و موضوعات موجود در دیوان                                       ۹۰

فصل دوم: مدایح                                                                                    ۹۲

الف: ممدوحان رضی                                                                             ۹۴

ب: ساختار قصیده های مدح                                                          ۱۰۹

ج: مضامین و مفاهیم مدیحه های رضی                                                      ۱۱۴

ج۱: شجاعت                                                                                        ۱۱۴

ج۲: بخشش و بخشندگی                                                                          ۱۱۶

ج۳: خردورزی و نیك اندیشی( عصاره ی چهار خلیفه)                                ۱۱۹

ج۴: مقام ومنزلت اجتماعی                                                                      ۱۲۱

ج۵: تبریك اعیاد و مناسبتها                                                                    ۱۲۴

ج۶: بلیغان در نگاه بلیغ                                                                           ۱۲۵

مدیحه های رضی در یك نگاه                                                                  ۱۲۶

فصل سوم: رثاء« سوگنامه»                                                                   ۱۳۰

الف: افرادی كه شاعر در سوگ آنها مرثیه سرایی كرده است                            ۱۳۳

ب: فرهنگ عاشورا در سوگنامه های حسینی (۵ مرثیه با بررسی محتوایی آنها) ۱۳۸

ج: غمنامه ی مادر و تجلیل از مقام و منزلت زن مسلمان                                ۱۵۳

د: بررسی ساختار سوگنامه های رضی                                                       ۱۵۸

هـ : مضامین و موضوعات سوگنامه ها                                                       ۱۶۲

هـ ۱: سرانجام و سرنوشت انسان                                                               ۱۶۴

هـ ۲: پدیده ی مرگ و تأثیر آن بر مرثیه های رضی                                       ۱۶۵

هـ ۳:بزرگداشت و بیان فضائل متوفی                                                          ۱۶۷

هـ ۴: تسلیت و همدردی با بازماندگان متوفی                                                ۱۷۱

هـ ۵: اعلان جنگ با مرگ                                                                       ۱۷۲

هـ ۶: تجلی رثای دوران جاهلیت در سوگنامه های شاعر                       ۱۷۳

نقد وبررسی سوگنامه های سید سوگوار                                                       ۱۷۴

فصل چهارم: فخر و حماسه                                                            ۱۷۸

الف: بررسی ساختار فخریات                                                                    ۱۸۱

ب: مضامین فخریه های رضی                                                                ۱۸۲

ب۱:افتخار به اصل ونسب( شجره ی طیبه)                                       ۱۸۳

ب۲: شاعری الگو در میدان اخلاق و عمل                                        ۱۸۹

ب۳: قله ی عظمت در كوهسار ادب                                                           ۱۹۵

ج: ابعاد و ویژگی های فخریات رضی                                                        ۱۹۷

د: مقایسه ای میان فخریه های رضی و متنبّی                                               ۲۰۰

فصل پنجم: غزلیات و حجازیات                                                               ۲۰۴

ترانه های سرزمین یار( حجازیات)                                                            ۲۰۶

الف: بررسی ساختارغزلیات                                                                     ۲۱۰

ب: مضامین وموضوعات غزلهای رضی                                                   ۲۱۳

ج: ابعاد و ویژگی های غزلهای رضی                                                        ۲۱۵

حجازیات یا ترانه های سرزمین یار:                                                 ۲۱۸

 الف: ساختار ترانه های سرزمین یار( غزلهای حجازی)                                 ۲۱۸

متن و ترجمه غزل« لیلة السفح»                                                               ۲۱۹

نقد وبررسی غزل« لیلة السفح»                                                                 ۲۲۴

برگزیده غزل« یا ظبیة البان…»                                                                ۲۲۹

ب: بررسی مكانهای سرزمین حجاز در حجازیات                                ۲۳۲

ج: مضامین و موضوعات غزلهای حجازی                                                 ۲۳۳

د: جایگاه حجازیات و تأثیرآن بر ادبیات عرب                                              ۲۳۴

فصل ششم: هجویات                                                                     ۲۳۷

الف: موضوعات و مضامین هجوهای رضی                                               ۲۳۸

۱) هجو اخلاقی                                                                                    ۲۳۸

۲) هجو سیاسی                                                                                      ۲۴۰

ب: نمونه هایی از هجویات رضی                                                              ۲۴۱

فصل هفتم: پند و اندرز و حكمتها                      

الف: نمای كلی حكمتهای رضی                                                                ۲۴۳

ب: نمونه هایی از سخنان حكیمانه ی رضی                                                 ۲۴۴

زبدة البحث (چكیده پایان نامه به زبان عربی)                                              ۲۴۹

منابع                                                                                                   ۲۶۵

چكیده انگلیسی                                                                                      ۲۶۹

دانلود فایل

چكیده

تحولات اجتماعی، فرهنگی، عقیدتی و سیاسی كه در پی ظهور اسلام در جامعه عربی، ایجاد شد به خودی خود، عرب را با مفاهیمی نو روبرو ساخت. و طبیعی است كه به تبع نیاز جامعه، موضوعات جدیدی شكل گرفت و به دنبال آن نیاز به تولد لغاتی نو، جهت پاسخگویی به این نیاز ایجاد شده در سطح وسیع، در جامعه عربی، احساس شد. ایجاد واژگان جدید تنها راه پاسخگویی به این نیاز نبود، بلكه بهترین راه، بارور كردن و تلفیق واژگان و عبارات با یكدیگر، به قصد بیان مفاهیم نو بود.

بنابراین مادة اولیة مصطلحات اسلامی، همان ریشه‌های لغوی موجود در عصر جاهلی است كه قالب‌های اسلامی، در پی نیاز جامعه آن را وسعت داد.

البته نظر به اهمیت بالای مفاهیم اسلامی موجود در واژگان مولد، مجموعه‌های مختلفی در قالب فرهنگ نامه‌های گوناگون، در زمینه علوم اسلامی، به طور تخصصی شكل گرفت. از این‌رو فرهنگ‌های متنوعی در زمینه اصطلاحات فقهی یا لغات و مصطلحات اصول اسلامی و یا در باب حقوق اسلامی و… تألیف گردید.

اما كیفیت كاربرد مصطلحات اسلامی در اشعار شعراء و اساساً میزان تأثیرپذیری شعر از آن، امری است در خور بررسی، كه كمتر بدان پرداخته شده؛ از این رو به آن شدیم كه پژوهشی در این باب انجام دهیم، تا نه به عنوان كاری كامل و در خور تقدیر بلكه در حد تحقیقی قابل نقد و بررسی، خدمت اهل نظر ارائه شود.

از آنجا كه دامنه موضوع و حیطه زمانی مورد بررسی، وسیع بود، در انتخاب مصطلحات اسلامی، دست به گزینش زدیم؛ به این ترتیب معیار را در این گزینش، اصول و فروع دین و مباحث مربوط به آن قرار دادیم و همین معیار نیز، در طبقه‌بندی ارائه شده در خصوص مصطلحات، در نظر گرفته شد.

دانلود فایل

مقدمه:

حمد و سپاس خدایی را سزاست كه انسان را از خاك آفرید و در او از روح خود دمید ، سپس خود را بر آفریدن او ستود و ملائكه را به سجده بر او امر كرد و بیان كرد كه انسان را به هدف عبادت آفرید و او را خلیفه خود در زمین قرار داد .

و درود بر پیامبران الهی كه پیوسته برای هدایت انسان مأمور گشتند و او را به نعیم بهشتی بشارت و از عذاب الهی ترساندند .

و درود بر پیامبر خاتم كه اشرف پیامبران اوست و درود بر كتاب هدایت الهی قرآن كه در بردارنده رطب و یابس است .

انسان طالب هدایت و سعادت ابدی باشد راهی ندارد جزء اینكه پناه ببرد به قرآن مجید كه كلام خدای عزیز عالم است و دستورات قرآن مجید را به كار ببندد . زیرا عمیق ترین و زیباترین و فصیح ترین كلام ، كلام خداست و قرآن كه معجزء باقی پیغمبر است برای هدایت خلق آمده و تا قیامت كلامی به زیبایی قرآن نخواهد آمد .

اما در راه هدایت ، همواره رهزنانی بوده اند كه انسان را از صراط مستقیم بازداشته اند و او را به خسران و زیانكاری كشانده اند و باعث شده اند او تمام سرمایه های وجودی خود را برای حركتی بی انتها به سوی كمال از دست بدهد .

در آیات متعددی از قرآن كریم به موضوع خسران و مطالب مربوط به آن پرداخته شده است .

نگارنده در این تحقیق می كوشد تا با بررسی آیات مربوط به خسران در حد توان خود ، تصویری جامع از این موضوع در دیدگاه قرآن ارائه كند .

تلاش شده است در توضیح آیات از تفاسیر گوناگون استفاده شود و البته از این نكته غفلت نشده است كه  تحقیق صرفا به محلی برای نقل اختلافات تبدیل نشود . همچنین در مواردی از كتب اخلاقی استفاده شده است .

 اهمیت و ضرورت بحث:

با نگاهی اجمالی به سوره عصر می فهمیم كه قرآن همه انسان ها را در خسران و زیانكاری اعلام كرده و در این میان جماعتی كه ایمان آورده اند و عمل صالح انجام می دهند و تواصی به حق و صبر دارند،از آن مستثنی شده اند.

لذا این خود دلیلی است بر اهمیت و ضرورت مطلب كه برای این جانب انگیزه ای گردید كه به بررسی و تحقیق در موضوع خسران و آثار آن در قرآن بپردازم.

در این تحقیق مفهوم خسران و مصادیق و ویژگی های آن را مورد بررسی قرار داده و عوامل آن را با استفاده از آیات قرآنی بیان كرده ام و همچنین راهكارهای قرآنی از ابتلا به خسران  آورده شده تا از نتایج سوء آن در دنیا و آخرت مصون مانده و به رشد و سعادت واقعی برسیم.

مروری بر مطالعات انجام شده:

این جانب پس از جستجوی منابع ،تنها دو مورد یافتم كه در آنها به صورت خاص به موضوع خسران پرداخته شده بود كه عبارتند از :

پایان نامه كارشناسی با عنوان «عوامل و پیامدهای خسران در آیینه قرآن و حدیث» از خانم اكرم دیانی كه در هشت بخش تنظیم شده است:

بخش اول:كلیاتی در باب خسران

بخش دوم:حوزه های خسران

بخش سوم:تعابیر گوناگون خسران در قرآن كریم

بخش چهارم: شناخت خاسرین و ویژگیهای آنان

بخش پنجم:عوامل خسران از دیدگاه قرآن

بخش ششم: آثار و نتایج خسران

بخش هفتم:زمان بروز و ظهور خسران

بخش هشتم:راه های جلوگیری از خسر

 و همچنین در كتاب «حدیث هدایت» از علی لطفی كه  در باب اول به بررسی معنای خسران و زیانكاران واقعی می پردازد.

فهرست مطالب

فصل اول:طرح تحقیق                                                                               ۴

مقدمه                                                                                                 ۵

اهمیت و ضرورت بحث                                                                     ۶

پیشینه تحقیق                                                                                     ۷

اهداف تحقیق                                                                                     ۸

سوالهای تحقیق                                                                                 ۹

فرضیه ها                                                                                          ۹

روش تحقیق                                                                                      ۱۰

فصل دوم:یافته های تحقیق                                                              ۱۱       

بخش اول:تعریف خسران،ویژگیها و مصادیق آن                             ۱۲

الف)بررسی معنای لغوی واژه خسران                                     ۱۲

ب) مصادیق خسران                                                   ۱۷

ج)ویژگیهای خاسرین                                                  ۲۲

بخش دوم:عوامل خسران و راههای جلوگیری از آن                    ۳۵

الف)عوامل خسران                                                     ۳۵

۱-تكذیب و انكار                                              ۳۵

۲- كفر                                                          ۴۴

۳-باز داشتن مردم از راه خدا                                      ۵۲

۴-ظلم كردن                                                   ۵۴

۵-شرك ورزیدن به خدا                                    ۵۵

۶-پذیرش ولایت شیطان                                    ۵۷

۷-دروغ و افتراء به خداوند             ۶۲

۸-آلوده كردن نفس و اطاعت از آن                      ۶۲

۹-باطل اندیشی و باطل كاری                              ۶۴

۱۰- شكستن پیمانها                                          ۶۷

۱۱- قطع پیوندها                                              ۶۶

۱۲- فساد در زمین                                          ۶۶

۱۳-سوء ظن داشتن بخدا                                   ۶۶

۱۴-مشغول شدن به دنیا و غفلت از یاد خدا            ۷۰

۱۵- فرو رفتن در فسادو بهره برداری از امكانات مادی در مسیر گناهان                                                            ۷۲

۱۶-عملكرد ضعیف در مسولیت                           ۷۳

۱۷- درخواست بدون علم                                  ۷۴

ب:راههای جلوگیری از خسران:                                    ۷۷

۱-ایمان آوردن                                                         ۷۹

۲- انجام اعمال شایسته                                     ۸۱

۳-سفارش كردن به حق                                    ۸۲

۴- سفارش كردن به صبر                                 ۸۳

۵- تزكیه نفس                                                 ۸۴

۶-هدایت ویژه الهی                                          ۸۶

۷- تسلیم در برابر خدا                                                ۸۶

بخش سوم:آثار و نتایج خسران:                                             ۸۷

الف)آثار خسران در دنیا                                              ۸۷

۱-حسرت كشیدن و مغلوب شدن                         ۸۷

۲- حبط اعمال                                                 ۸۹

۳- ندامت و پشمیانی                                         ۹۰

۴- نازل شدن عذاب الهی                                   ۹۱

۵- گرفتار همنشین بد شدن در دنیا                      ۹۳

ب) آثار خسران در آخرت:                                           ۹۴

۱- ورود به جهنم                                            ۹۵

۲- عذاب شدید                                                          ۹۵

۳- خلود در جهنم                                            ۹۷

۴- خوار و ذلیل بودن در آتش جهنم                    ۹۸

۵- فریادهای آنها را پاسخی نیست                       ۹۹

۶- بر دوش كشیدن بار سنگین گناهان                            ۱۰۰

۷- دچار حسرت گردیدن                                   ۱۰۱

۸- زشت و بد منظر شدن                                  ۱۰۲

۹- درخواست شفاعت و بازگشت به دنیا               ۱۰۳

۱۰- نابود شدن خدایان و سخنان دروغین آنها ۱۰۴

۱۱- نهایت دوری از رحمت خداوند                      ۱۰۵

۱۲- حبط اعمال                                               ۱۰۶

نتیجه گیری                                                                        ۱۰۹

فهرست منابع ومآخذ                                                                     ۱۱۰

دانلود فایل